Για να προκόψει ένα παιδί…

Με την έναρξη του σχολικού έτους, οι προνοητικοί γονείς γνωρίζουν ότι θα αντιμετωπίσουν μια σειρά προβλήματα.
Ανάμεσά τους ο συντονισμός των δρομολογίων τους, η επιβάρυνση του οικογενειακού προϋπολογισμού, η μελέτη των παιδιών, η προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον κι ίσως κι άλλα…
Σε αυτό το πανδαιμόνιο και τις ανατροπές που προκαλεί ο Σεπτέμβρης μας ξεφεύγει κάτι σημαντικό.
«Πώς τα αντιμετωπίζουν όλα αυτά οι μαθητές παιδιά και έφηβοι;
Είναι επαρκώς προετοιμασμένοι;
Έχουν τον αυτό-έλεγχο, την εμπειρία από αυτόνομες δράσεις τους και την αντοχή για να παρακολουθήσουν απερίσπαστοι τα μαθήματα τους;».
Στο σημερινό σημείωμα κάνω μια πρώτη προσέγγιση -θα ακολουθήσουν κι άλλες- για να περιγραφούν οι παράγοντες που εμποδίζουν ένα παιδί να αναπτυχθεί και να προκόψει.

Οι σύγχρονες αλλαγές

Οι αλλαγές στην κουλτούρα της μάθησης καταγράφηκαν για πρώτη φορά το 2002, όταν η ψυχολόγος J. Twenge κατέγραψε μια δραματικά χαμηλή αίσθηση αυτό-ελέγχου σε φοιτητές. Κατά σύμπτωση τότε -το 2002- σταμάτησε το πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ στα Χανιά.
Οι εκπαιδευτικοί που συμμετείχαν, στο πρωτοποριακό για την εποχή του πρόγραμμα, εύκολα θα καταγράψουν τις αλλαγές στις συνήθειες των παιδιών.
που δυσκολεύουν την ανάπτυξη της αυτονομίας τους.

Ας τις δούμε:

• Τα παιδιά μας κοιμούνται λιγότερο. Το αποτέλεσμα είναι οι συνδέσεις που απαιτούνται στον εγκέφαλο τους για την ανάπτυξη του αυτό-ελέγχου τους να αποδυναμώνονται. Ετσι τα παιδιά όταν κουράζονται αγχώνονται, μειώνονται οι αντοχές τους και αποθαρρύνονται.
• Η εξάρτηση των παιδιών από τα κοινωνικά δίκτυα εκχωρεί το δικαίωμά τους στον αυτό-έλεγχο σε φίλους και σ’ αγνώστους.
• Ο εθισμός του 10% των αγοριών από τα βίντεο παιχνίδια και η παραδοχή τους ότι «Ναι, δεν είναι σωστό αυτό που κάνω» είναι η απόδειξη ότι δεν έχουν επαρκή αυτό-έλεγχο.
• Η έμφαση που δίνουμε -εμείς οι ενήλικοι- στις εξωγενείς (υλικές) ιδιοτελείς και προσωπικές ανταμοιβές.
• Η υποβάθμιση της διάχυσης των ανθρωπιστικών αξιών.
• Η επιτάχυνση του ρυθμού της ζωής όλων μας.

Βοηθάμε με τον έλεγχο;

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον το ερώτημα είναι αν πραγματικά βοηθάμε ένα παιδί υποβάλλοντάς το σε συνεχείς ελέγχους. Γνωρίζουμε ότι το κάθε άτομο για να αναπτύξει τον αυτό-προσδιορισμό του χρειάζεται:

• Αίσθηση αυτονομίας στην κοινωνική του ζωή,
• Αίσθηση επάρκειας σε ένα ή περισσότερα πεδία,
• Αίσθηση ότι ανήκουν σε μια οικογένεια, μια κοινωνική ομάδα.

Οφείλουμε να ενισχύουμε ποικίλα την ανάπτυξή τους, διαφορετικά τα παιδιά δεν θα έχουν διάθεση να βγουν έξω, να φλερτάρουν, να αθληθούν.
Πριν από κάθε απόπειρά μας ελέγχου ας ρωτάμε τον εαυτό μας:
“Ποιο είναι το όφελος;”,
“Τι κερδίζει το παιδί μας;”,
“Το βοηθάμε να σταθεί στα πόδια του, να πάρει αποφάσεις;”.

Το σπίτι μας καταφύγιο

Το σπίτι για τον κάθε ένα μας και πολύ περισσότερο για τα παιδιά μας είναι το ασφαλές καταφύγιο για ανάπαυση, αναζωογόνηση, θετική ανατροφοδότηση και παροχή στοργής κι αγάπης χωρίς όρια. Καταφύγιο ειρήνης όλο το χρόνο.
Αλίμονο αν το σπίτι είναι φωλιά άγχους, τσακωμών και συνεχών ελέγχων.
Τα παιδιά μας θα αναζητήσουν άλλο τόπο ή άλλο τρόπο για να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για ανάπαυση. Κι είναι μια λύση που κανένας γονιός δεν θέλει.
Τι θα συμβεί όμως αν τα παιδιά μας δεν βρίσκουν την ανάπαυση και την ηρεμία που επιθυμεί ο εγκέφαλός τους;
Αν δεν τα καταφέρουν, τότε θα αναπτύξουν χρόνιο στρες, ό,τι χειρότερο για ένα αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.

Ευκαιρίες για προκοπή

Αν τα παιδιά αναπτύσσουν τον αυτο-έλεγχό τους, τότε κυριαρχούν στο χρόνο, απολαμβάνουν τη μελέτη τους και προκόβουν. Αυτά τα θέματα ανέπτυξα την περασμένη εβδομάδα σε 2 μεγάλες ομάδες εφήβων στα Χανιά και στην Παλαιόχωρα.
Η μάθηση οφείλει να αποτελεί μια πρόκληση για όλους κι όχι να είναι απειλητική.
Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι σε κατάσταση ροής, δηλαδή να αισθάνονται ότι ταξιδεύουν στον ωκεανό της γνώσης χωρίς να απειλούνται.
Αυτή η αίσθηση για να αναπτυχθεί απαιτεί χρόνο και εκπαίδευση σε στρατηγικές μάθησης, λύσης προβλημάτων.
Τα παιδιά μαθαίνουν να αναπτύσσουν τον αυτo-έλεγχό τους όταν ασχολούνται με τα ενδιαφέροντα τους – όχι με οθόνες. Αθλήματα, προπόνηση, γυμναστική, μουσική, μαγειρική όλα προσφέρουν την αίσθηση της αυτονομίας και της επάρκειας στα παιδιά.
Δύο καταστάσεις που μεταδίδονται σε όλες τις όψεις της κοινωνικής και της μαθητικής τους ζωής.
Αν οι γονείς παραδειγματίζουν με τις συνήθειες τους στον ύπνο, το σεβασμό της ήρεμης ώρας, το επίπεδο του αυτό-ελέγχου τους και την παροχή στοργής, τότε τα παιδιά τους:

• Θα αναπτύξουν τον αυτο-έλεγχο που επιζητούν,
• Θα μάθουν να οργανώνουν το χρόνο τους,
• Θα αισθάνονται ότι είναι επαρκείς,
• Θα βρίσκονται σε κατάσταση ροής όποτε το επιθυμούν,
• Θα αισθάνονται ότι είναι μέλη ομάδων,
• Θα απολαμβάνουν τη μάθηση.
• Θα ελέγχουν τη διατροφή και τα οικονομικά τους σαν έφηβοι κι όταν ενηλικιωθούν.

haniotika-nea