Γιατί «σβήνουν» οι ταβέρνες της Κωνσταντινούπολης

Οι μικρές ταβέρνες στα σοκάκια του Βοσπόρου είναι σήμα κατατεθέν της Κων/πολης. Η κυβέρνηση όμως τους έχει κηρύξει τον πόλεμο. Σύντομα δεν θα μπορούν να λέγονται καν ταβέρνες.
Οι ταβέρνες της Κωνσταντινούπολης φαίνεται να πνέουν τα λοίσθια. Και αυτό όχι μόνο εξαιτίας της πανδημίας και των σκληρών περιοριστικών μέτρων που δοκιμάζουν τις αντοχές των επιχειρηματιών. Ο διακηρυγμένος πόλεμος της τουρκικής κυβέρνησης κατά των εξαρτήσεων σβήνει όλο και περισσότερες επιχειρήσεις από τον γευσιγνωστικό χάρτη της Κωνσταντινούπολης. Όπως ανακοίνωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Οκτάι, οι ονομασίες Meyhane (ταβέρνα), Shisha-Bar und Καπνομάγαζο θα απαγορευτούν. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι θα απαγορεύεται ήδη η χρήση τους στις διαφημιστικές πινακίδες των καταστημάτων. Στόχος του μέτρου «η καταπολέμηση εξαρτήσεων», όπως είπε.
Ο Ταν Μοργκούλ έχει γράψει πολλά βιβλία για την παράδοση της ταβέρνας. Όπως εξηγεί μιλώντας στην Deutsche Welle, οι κυβερνώντες στην Τουρκία έβλεπαν πάντα με κακό μάτι τις ταβέρνες. «Από την βυζαντινή εποχή, η Κωνσταντινούπολη ήταν μια πόλη συνεύρεσης πολιτισμών, οι άνθρωποι μαζεύονταν συνέχεια σε δημόσιους χώρους, όπως τις ταβέρνες». Ανέκαθεν ήταν χώροι όπου μπορούσε κανείς να ξεχάσει τα προβλήματά του, όπως λέει: «Πας για να ξεχαστείς, να ανταλλάξεις μια κουβέντα».

Οι ταβέρνες ως «λαϊκά κοινοβούλια»

Πολλά σοκάκια της Κωνσταντινούπολης ερημώνουν

Για την εξουσία όμως, αντιθέτως, οι χώροι αυτοί της συνάθροισης ήταν πάντοτε αμφιλεγόμενοι. «Από το Βυζάντιο μέχρι και την Οθωμανική Αυτοκρατορία: ποτέ οι συντηρητικοί δεν ήθελαν τις ταβέρνες», λέει ο ειδικός. Ο λόγος είναι απλός: ήταν οι μοναδικοί χώροι, τους οποίους δεν μπορεί να ελέγξει μια κυβέρνηση. «Οι άνθρωποι συναντώνται εκεί και ανταλλάσσουν ιδέες. Γι΄ αυτό και είχαν απαγορευτεί πολλές φορές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία». Δεν είναι τυχαίο ότι ο γάλλος συγγραφέας ντε Μπαλζάκ έχει χαρακτηρίσει τις ταβέρνες «λαϊκά κοινοβούλια», επισημαίνει ο Ταν Μοργκούλ.
Κατηγορηματικά αντίθετος στην απαγόρευση της χρήσης της ονομασίας «ταβέρνα» ο επιχειρηματίας Καράκοτς. Σε συνάρτηση με την πανδημία ο ίδιος εκτιμά ότι η απαγόρευση αυτή θα δώσει στις ταβέρνες τη χαριστική βολή. Ούτως η άλλως για τους ταβερνιάρηδες η κατάσταση ήταν δύσκολη τα τελευταία χρόνια, όπως λέει. «Η αύξηση των τιμών ξεκίνησε το 2012. Και η κυβέρνηση έχει συγκεκριμένες θέσεις για την κατανάλωση αλκοόλ».
Τα τελευταία χρόνια η ισλαμιστική κυβέρνηση προωθεί επανειλημμένως απαγορεύσεις καπνού και αλκοόλ. Η ίδια διατείνεται πως το ζητούμενο ήταν και παραμένει η καταπολέμηση εξαρτήσεων. Την απαγόρευση καπνίσματος σε κλειστούς χώρους ακολούθησε το 2013 η απαγόρευση πώλησης αλκοόλ σε περίπτερα μετά τις 10 το βράδυ. Το πιο επώδυνο μέτρο για τις ταβέρνες ήταν όμως η διαρκής αύξηση της τιμής στο ρακί που από 4,20 ευρώ το 2010 (μπουκάλι 0,7 λίτρων) έφτασε να πωλείται σήμερα λόγω υψηλών φόρων στα 20,50 ευρώ.

Απαγόρευση αλκοόλ μόνο για τους ντόπιους

Ειδικοί πάντως αμφισβητούν κατά πόσον η απαγόρευση του όρου ταβέρνα σε διαφημιστικές πινακίδες μπορεί να συμβάλει όντως στην καταπολέμηση του εθισμού στο αλκοόλ. Άνευ προηγουμένου η επιχειρηματολογία, σχολιάζει ο ψυχολόγος Μπαρίς Γκιούρκας. Είναι ανόητο να πιστεύει κανείς ότι ένας αλκοολικός θα σταματήσει να πίνει όταν δεν θα βλέπει πλέον πινακίδες που να αναγράφουν ταβέρνα, όπως λέει.

Η τιμή της ρακής έχει σχεδόν πενταπλασιαστεί
τα τελευταία 10 χρόνια στην Τουρκία

«Εάν το μέλημα της κυβέρνησης ήταν όντως η καταπολέμηση των εξαρτήσεων, τότε το πρώτο βήμα θα ήταν η βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης», όπως λέει. Ο ίδιος συνιστά στην κυβέρνηση να σκεφτεί εάν θα είχε περισσότερο νόημα να στηρίξει ψυχολογικά τους παθόντες από το να αλλάζει τα ονόματα επιχειρήσεων.
Αξιοπερίεργο είναι πάντως ότι ενώ η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει όσο γίνεται την κατανάλωση αλκοόλ από τους Τούρκους, το υπουργείο Τουρισμού και για λόγους τουριστικής προβολής φτάνει στο σημείο να «εξυμνεί» σχεδόν την κατανάλωση του ρακιού. Στην ιστοσελίδα Go Turkey οι τουρίστες καλούνται να δοκιμάσουν οπωσδήποτε τουρκικούς μεζέδες με τη συνοδεία ρακιού. «Ο μεζές δεν είναι απλώς για να γεμίσει το στομάχι σας. Αν πιείτε και ένα ρακί μαζί, κάθε μεζές θα έχει άλλη νοστιμιά», αναφέρει το σχετικό διαφημιστικό σποτάκι.

Τούντσα Όγκρετεν / Ντάνιελ Μπελούτ

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης

Πηγή: DW