klampnew: Ο Καββαδίας και οι άλλοι «Το καραντί θα μας μπατάρει»

Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 2018

Ο Καββαδίας και οι άλλοι «Το καραντί θα μας μπατάρει»

Εξαιρετικά σπάνιες φωτογραφίες από τη δύσκολη ζωή των Ελλήνων ναυτικών στους ωκεανούς
Ο Νίκος Καββαδίας, είναι ο ποιητής της θάλασσας και των ναυτικών. Όταν, το 1979, έντεκα ποιήματά του, μελοποιήθηκαν από τον Θάνο Μικρούτσικο, στον δίσκο «Ο Σταυρός του Νότου», ο κόσμος –και ιδιαίτερα η νεολαία- τον λάτρεψε.
Αν και τα ποιήματα αυτά, περιείχαν πολλές λέξεις ακατανόητες για στεριανούς, λέξεις πρωτάκουστες από την γλώσσα των ναυτικών, ο δίσκος πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και συνεχίζει να πουλάει ακόμη. Αυτό, είναι μια απόδειξη, ότι ο Καββαδίας, μιλά στην ψυχή, αλλά και ότι ο Θάνος Μικρούτσικος, έντυσε τα ποιήματα, με αριστοτεχνικό τρόπο.
Σε μια ανέκδοτη μέχρι σήμερα φωτογραφία του 1957, βλέπουμε το πλοίο ΚΟΡΙΝΘΙΑ, στο οποίο τότε μπάρκαρε ο ποιητής, και δίπλα μέλη του πληρώματος σε Καφενείο, στο λιμάνι της Μασσαλίας. Καθισμένος αριστερά, με τον σκούρο μπερέ, είναι ο Νίκος Καββαδίας. Στο έδαφος, ο Σίμος Τσαπνίδης, ο οποίος τράβηξε και την φωτογραφία του πλοίου. Είναι μια ευτυχής συνάντηση αυτή, διότι, αν ο Καββαδίας είναι ο ποιητής των ναυτικών, ο Τσαπνίδης, είναι ο μοναδικός τους φωτογράφος. Ο Σίμος, για σχεδόν είκοσι χρόνια, με την φωτογραφική του μηχανή, αποτύπωσε εκατοντάδες στιγμιότυπα, που –όπως και τα ποιήματα του Καββαδία- μας δίνουν την πραγματική ζωή, στα καράβια.

Το ελληνικό πλοίο ΚΟΡΙΝΘΙΑ, στο Λιμάνι της Μασσαλίας και πλήρωμα του πλοίου σε καφενείο του Λιμανιού. Αριστερά διακρίνεται καθισμένος ο ποιητής Νίκος Καββαδίας. Επί του εδάφους, ο Σίμος Τσαπνίδης. Φωτογραφία 1987 ΑΡΧΕΙΟ Τσαπνίδη ©Μ.Νταλούκας

Ένα ελάχιστο δείγμα από τις φωτογραφίες αυτές, δημοσιεύονται σήμερα, αποκλειστικά στην iefimerida, αναζητώντας τα πρόσωπα που εμφανίζουν.
Σε μια φωτογραφία, τραβηγμένη στο πλοίο Πόπη, στο λιμάνι του Όσλο, το 1960, βλέπουμε έλληνα ναυτικό στην καμπίνα του. Γράφει γράμμα, σε αγαπημένα του πρόσωπα, στην πατρίδα. Σε μικρό κάδρο στον τοίχο, έχει αναρτήσει φωτογραφίες του πατέρα της μητέρας και άλλων προσφιλών συγγενών. Μια μεγάλη κούκλα, υπάρχει στο κουτί της. Σίγουρα, θα είναι δώρο για κάποιο παιδί, ίσως την μικρή του αδελφή, όταν με το καλό επιστρέψει από το ταξίδι.

Έλληνας ναυτικός στην καμπίνα του στο πλοίο ΠΟΠΗ, και στο Λιμάνι του Όσλο. Γράφει γράμμα στους συγγενείς του, στην Ελλάδα. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης, 1960. ©Μ.Νταλούκας

Μια άλλη φωτογραφία, μας δείχνει έλληνα ναυτικό στην καμπίνα του, στο πλοίο ΝΕΔΩΝ. Τραβηγμένη στο Λιμάνι της Κοπεγχάγης, το 1963. Ο άντρας, κοιτάζει φωτογραφίες της γυναίκας του και των δύο παιδιών του. Καπνίζει. Το πρόσωπό του, θυμίζει τον υπέροχο στίχο του Καββαδία, στο ποίημα «Οι Προσευχές των Ναυτικών» όπου σκιαγραφεί τα πρόσωπα των ελλήνων ναυτικών «Και οι Έλληνες, με τη μορφή τη βασανιστική...». Η όλη ατμόσφαιρα, θυμίζει πάλι στίχο του Καββαδία «Σε έστειλε ο Πρώτος στα νερά, να πας για να γραδάρεις, μα εσύ θυμάσαι τη Σμαρώ και την Καλαμαριά...».

Έλληνας ναυτικός στην καμπίνα του στο πλοίο ΝΕΔΩΝ, και στο Λιμάνι της Κοπεγχάγης. Αναπολεί την οικογένειά του στην Ελλάδα. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης, 1963. ©Μ.Νταλούκας

Φωτογραφία του 1961, μας δείχνει το πλήρωμα του ελληνικού πλοίου ΠΗΓΑΣΟΣ, στην Δανία. Είναι συγκεντρωμένοι στην τραπεζαρία του πλοίου. Μαζί τους, και ο μάγειρας. Στο τραπέζι υπάρχουν τσουρέκια και κόκκινα (εννοείται) αυγά. Τσουγκρίζουν ποτήρια και φαίνονται τα μπουκάλια με κρασί CINZANO. Είναι φανερό, ότι εορτάζουν το Πάσχα, μακριά από την πατρίδα.

Έλληνες εορτάζουν το Πάσχα, στο πλοίο ΠΗΓΑΣΟΣ ευρισκόμενοι στην Δανία. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης, 1961. ©Μ.Νταλούκας

Ίσως αναρωτηθεί κανείς, για ποιον λόγο, ο Σίμος Τσαπνίδης, τράβηξε όλες αυτές τις φωτογραφίες των ναυτικών. Στο ΑΡΧΕΙΟ του, υπάρχει απίστευτο σε ποσότητα και ποιότητα υλικό. Ένας λόγος, ήταν πως, με τον τρόπο αυτό, κέρδιζε κάποια χρήματα, ώστε να μπορεί να ζήσει. Ως έλληνας, ήταν ευπρόσδεκτος στα ελληνικά καράβια. Και οι ναυτικοί, ήθελαν, να έχουν φωτογραφίες τους, να στείλουν στους συγγενείς στην Ελλάδα. Έτσι, ο Σίμος, έτρεχε με την φωτογραφική του μηχανή, μόλις μάθαινε πως κάποιο βαπόρι, έφθασε στο Λιμάνι. Εκτός όμως από τον τρόπο αυτό να βιοπορίζεται, ένας άλλος λόγος ήταν, ότι ένιωθε την ανάγκη σύνδεσης με την πατρίδα που είχε αναγκαστεί να την εγκαταλείψει το 1956.

Στο πλοίο ΠΗΓΑΣΟΣ. Έλληνας ναυτικός γράφει γράμμα στην πατρίδα. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης, 1961. ©Μ.Νταλούκας

Έλληνας ναυτικός στο μηχανοστάσιο του πλοίου ΝΕΔΩΝ. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης, 1963 ©Μ.Νταλούκας

Στο μεγάλο ταξίδι που έκανε για σχεδόν είκοσι χρόνια, περιπλανώμενος στην Ευρώπη, αναζητούσε να βρει έλληνες ναυτικούς, για να μάθει τα νέα, το τι συνέβαινε στην Ελλάδα.
Ο Σίμος, ακολουθούσε τους ναυτικούς, και αφού έβγαιναν από το καράβι. Πήγαινε μαζί τους, στα μέρη που γλένταγαν. Έτσι έχουμε φωτογραφίες ελλήνων ναυτικών, σε μπαράκια, σε ταβερνάκια ελληνικά της αλλοδαπής, ακόμα και σε μέρη με «πεταλούδες» της νύχτας. Όλες αυτές οι φωτογραφίες, αποτυπώνουν το ήθος και το ύφος της ζωής, ενός ναυτικού, που βρίσκεται στα ξένα Λιμάνια.

Έλληνας ασυρματιστής στο πλοίο του, στο Λιμάνι του Όσλο. Φωτ. Σίμος Τσαπνίδης,1960. ©Μ.Νταλούκας

Σε μία φωτογραφία, βλέπουμε έλληνα ναυτικό, στο μπαρ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ του Αμβούργου. Η φωτογραφία, έτους 1963.
Ο νεαρός ναυτικός, έχει πάρει την έξοδό του από το πλοίο, και διασκεδάζει στο μπαρ αυτό, που κάποιος πατριώτης είχε ανοίξει εκεί. Χορεύει ζεϊμπέκικο, με τον παλαιό μάγκικο τρόπο. Κρατά με τα δόντια του ποτήρι με μπύρα, που έχει σηκώσει από το πάτωμα. Σπανίως βλέπεις σήμερα αυτόν τον περίφημο και παλαιό τρόπο χορού.

Δημοτικό ελληνικό χορό, βλέπουμε σε φωτογραφία που είναι τραβηγμένη το 1963, στο μπαρ LILI MARLEEN, στο Αμβούργο. Έλληνες ναυτικοί, γλεντούν εκεί, κρατώντας το μαντήλι, σε κοπέλα του μαγαζιού. Η νεαρή γερμανίδα, έχει μάθει και τους δικούς μας χορούς, για να χαροποιεί τους έλληνες που έβγαιναν από το καράβια. Πολλές από αυτές τις κοπέλες, τις ερωτεύονταν οι έλληνες ναυτικοί, και κάποιες παντρεύτηκαν με έλληνες κι άλλαξαν ριζικά τρόπο ζωής.