Στην αρχαιότητα ο Νάρκισσος ήταν μυθικό πρόσωπο, γιος του Κηφισού και της νύμφης Λειριώπης. Ήταν ονομαστός για τη σπάνια ομορφιά του και υπάρχουν διάφορες παραδόσεις γι’ αυτόν. Σύμφωνα με μία από αυτές, ο νέος ήταν τόσο όμορφος που τον είχαν ερωτευθεί όλες οι νύμφες του δάσους. Εκείνος όμως τις αγνοούσε και αυτοθαύμαζε το καθρέφτισμά του στο νερό. Οι Θεοί αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν και κάποια μέρα έπεσε στο νερό και πνίγηκε.
Νάρκισσοι συνεπώς υπήρχαν πάντα, από την αρχαιότητα ως σήμερα από τότε που ο άνθρωπος πρωτοσυνάντησε το είδωλό του. Σήμερα, όμως, που ο καθένας ανεβάζει δεκάδες είδωλά του χάρη στην κατάρα και ευλογία των social media (Facebook, Pinterest, Twitter, Foursquare, Instagram), ο ναρκισσισμός, εκτός από υπαρκτός, είναι και ψηφιακός.
Οι διαταραχές που προκαλούνται από τη μανία της εξαντλητικής αυτοφωτογράφισης (selfie) και της online υπερέκθεσης απασχολεί όλο και πιο συχνά τα ψυχιατρικά συνέδρια, με τους ειδικούς να επιμένουν ότι η υπέρμετρη προσήλωση στο «εγώ και ο εαυτός μου», εκτός από γραφική, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχθεί και επικίνδυνη.
Οι έρευνες μαρτυρούν ότι τα επίπεδα του ναρκισσισμού είναι πολύ υψηλότερα σε σύγκριση με τις περασμένες γενιές και δεκαετίες και όλο και περισσότερα τεστ γίνονται για να μετρηθεί η στάθμη της επικίνδυνης εγωμανίας σε άνδρες και γυναίκες.
Ο ναρκισσισμός ξεσπά και εξαπλώνεται σαν επιδημία. Έχουμε να κάνουμε με την εκδίκηση του κοινού θνητού, του μέσου ανθρώπου, ο οποίος, ζηλεύοντας και χλευάζοντας επί χρόνια τη ζωή των σταρ, τώρα έχει βαλθεί να τους αντιγράψει μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια.
Μια κοινωνία σε πρώτο ενικό με τις φατσούλες emoticon ως μάσκες της σύγχρονης τραγωδίας ή κωμωδίας που βιώνει ο καθένας.
Θέλουμε πολλά τετραγωνικά για τον εαυτό μας και πολλά πίξελ για το είδωλό μας. Παραπονιόμαστε ότι δεν υπάρχουν άνθρωποι που μας καταλαβαίνουν πραγματικά και, όταν τελικά βρεθούν, νιώθουμε ότι πνιγόμαστε όπως ο Νάρκισσος στο ρηχό νερό, σε μια ύστατη προσπάθεια να ζήσει για πάντα ερωτευμένος με τον εαυτό του.
Ο σύγχρονος άνθρωπος δεν έχει να επενδύσει σε τίποτα έξω από τον εαυτό του.
Η πολιτική και η θρησκεία δεν αποτελούν πλέον γι' αυτόν σημεία αναφοράς, στα οποία θα μπορούσε να αφιερωθεί με πάθος και να νοηματοδοτήσει την ύπαρξή του. Ιδέες, όπως το Έθνος, η Παιδεία, η Δημοκρατία, η Κοινωνική Δικαιοσύνη, δεν τον συγκινούν πλέον και αδυνατούν να κινητοποιήσουν τον συναισθηματικό του κόσμο και την ενεργητικότητά του.
Τι απομένει;
Η υπερεπένδυση στο Εγώ, η αυτολατρία, η αυτοπραγμάτωση.Εξ ού και η λατρεία της νεότητος και ο τρόμος και η αποστροφή στο γήρας.
Εξ ού και η υπερβολική φροντίδα τού σώματος, η προσπάθεια να διατηρηθεί νέο και ακμαίο, παρά την φυσιολογική φθορά τού χρόνου. Η υγιεινή διατροφή, η γυμναστική, τα σπα, το μασσάζ, η γιόγκα, το βιάγκρα κ.ά. εντάσσονται στην αγωνιώδη, αλλά και απέλπιδα μέριμνα τού σύγχρονου ανθρώπου να υπερβεί την αναπόφευκτη φθορά τού χρόνου και να διατηρηθεί αιώνια νέος και σφριγηλός.
Φαίνεται πως ο σύγχρονος νάρκισσος άνθρωπος αρνείται να παραδεχθεί τη θνητότητά του, το βέβαιο και αναπόφευκτο του θανάτου, το γεγονός ότι η ανθρώπινη ύπαρξη είναι υποταγμένη σε αμετακίνητα όρια που δεν μπορεί να ξεπεράσει.
Ο περιβάλλων κόσμος, είτε ο φυσικός είτε ο ανθρώπινος, δεν αποσκοπεί σε τίποτε άλλο παρά να ικανοποιεί ή να ματαιώνει τις δίχως όρια επιθυμίες του. Συνεπεία του νεωτερικού ατομικισμού και του μετανεωτερικού ναρκισσισμού ο homo psychologicus τείνει να καταστεί o κυρίαρχος ανθρωπολογικός τύπος.
O homo politicus («πολιτικόν ζώον» κατά τον Αριστοτέλη o άνθρωπος) και o homo theologicus («ζώον θεούμενον» κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο o άνθρωπος) εκτοπίζονται και τη θέση τους καταλαμβάνει o homo psychologicus με τις ακόρεστες επιθυμίες, συμπλέγματα, ένοχες και προ παντός με την προ ουδενός ορρωδούσα τάση του προς αυτοπραγμάτωση.
Η σύγχρονη μετανεωτερική κοινωνία αδυνατεί να προσφέρει στον σημερινό άνθρωπο νόημα ζωής και νόημα θανάτου. Αδυνατεί να του υποδείξει Κάτι (μια Ιδεολογία, ένα υπερβατικό, ή έστω εμμενές, εγκοσμιοκρατικό Πρότυπο, Θεσμό και Αξία) για το οποίο αξίζει να ζήσει και να πεθάνει. Έτσι ο σύγχρονος άνθρωπος στρέφει όλη τη συναισθηματικότητα, ενεργητικότητα και δραστηριότητά του στην αυτοπραγμάτωση και ανάπτυξη του Εαυτού του, του Εγώ του.
Τίποτα έξω από τον εαυτό του δεν τον συγκινεί, δεν τον διεγείρει και δεν τον ενεργοποιεί.
Ο σύγχρονος νάρκισσος άνθρωπος ζει σ' ένα αδιάστατο παρόν αποκομμένος από τις ιστορικές του ρίζες και δίχως προοπτική και μέριμνα για το μέλλον.
Αδιαφορεί για οτιδήποτε του κληροδότησε το παρελθόν και για οτιδήποτε θα κληροδοτήσει αυτός στις επερχόμενες γενεές.
Αυτή η έλλειψη ιστορικής συνέχειας, η εξάλειψη της αίσθησης ότι ανήκουμε σε μία «διαδοχή γενεών που είναι ριζωμένες στο παρελθόν και επεκτείνονται στο μέλλον» χαρακτηρίζει και γεννά την ναρκισσιστική κοινωνία, όπως γράφει ο Κρίστοφερ Λας στο βιβλίο του «Η κουλτούρα τού ναρκισσισμού».
Να ζούμε στο παρόν, μόνο στο παρόν και να καρπούμεθα άπληστα οτιδήποτε αυτό μας προσφέρει αδιαφορώντας για τους προγενέστερους και τους μεταγενέστερους είναι το σύνθημα της σύγχρονης ναρκισσιστικής κοινωνίας.
Ο μετανεωτερικός νάρκισσος άνθρωπος έχει μειωμένη έως παντελώς μηδενισμένη ιστορική, εθνική, πολιτική και θρησκευτική συνείδηση, ενώ παρουσιάζει υπερτροφικά ανεπτυγμένη καταναλωτική συνείδηση.
-----------
Επιλογές με προσθήκες της Μυθαγωγίας από τα άρθρα BHmagazino 21/9/14 & περιοδικό «Ευθύνη», Φεβρουάριος 2009.
Επιλογές, επεξεργασία, επιμέλεια δημοσιεύσεων/αναδημοσιεύσεων Πλωτίνος
ideopigi
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου