Η πανέμορφη διαδρομή του οδοντωτού σιδηρόδρομου στα Καλάβρυτα

Η ιστορική σιδηροδρομική διαδρομή της Αχαΐας είναι η ιδανική αφορμή για μια ανοιξιάτικη εκδρομή στα Καλάβρυτα.
Μπορεί μια διαδρομή με τρένο να αποτελέσει από μόνη της ταξιδιωτικό προορισμό; Και όμως, η εμπειρία του οδοντωτού, που ενώνει το παραλιακό Διακοπτό με τα ορεινά Καλάβρυτα, είναι από μόνη της συγκλονιστική και αποτελεί αφορμή για μια γοητευτική ολιγοήμερη απόδραση.
Στην πλέον θεαματική σιδηροδρομική γραμμή των Βαλκανίων –όπως έχει χαρακτηριστεί, καθώς αποτελεί τη στενότερη της Ευρώπης με πλάτος μόλις 75 εκατοστά–, οι συρμοί κινούνται μέσα στο φαράγγι του Βουραϊκού, διασχίζοντας οργιώδη βλάστηση από πλατάνια και έλατα.

Διασχίζοντας το καταπράσινο φαράγγι του Βουραϊκού.
(Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK) 

Περνούν από 49 γέφυρες και λαξεμένες στον βράχο στοές με μικρά ανοίγματα, μέσα από τα οποία φαίνονται σπηλιές αλλά και απίστευτοι σταλαγμίτες που έχουν δημιουργήσει ολόκληρες παραστάσεις, όπως αυτή στη θέση Δικαστήρια – μια ημικυκλική σπηλιά που μοιάζει με φυσική αίθουσα δικαστηρίου, στην οποία... διακρίνονται ο δικαστής, ο πρόεδρος και ο εισαγγελέας.

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ο μύθος λέει πως το φαράγγι σχηματίστηκε όταν ο Ηρακλής άνοιξε με το σπαθί του στα δύο τον βράχο που του έκλεινε το πέρασμα στη θάλασσα για να φτάσει στην αγαπημένη του Βούρα, από την οποία πήρε και το όνομά του ο Βουραϊκός ποταμός. Mαζί με τον ορεινό όγκο του Χελμού το φαράγγι αποτελεί προστατευόμενη περιοχή, χαρακτηρισμένη ως Εθνικό Πάρκο, με μεγάλο αριθμό ενδημικών ειδών χλωρίδας (27 της Πελοποννήσου, 90 της Ελλάδας αλλά και 5 τοπικών, που συναντώνται δηλαδή αποκλειστικά στον Χελμό). Η πανίδα είναι πλούσια (βίδρες, νυχτερίδες, βάτραχοι, νεροχελώνες, χρυσαετοί, βραχοκιρκίνεζα κ.ά.), ενώ την άνοιξη τα αλπικά λιβάδια ομορφαίνει η παρουσία πεταλούδων (νυχτοπεταλούδες, θερσαμόνιες της Θέτιδος και, στις ψηλές κορυφές, μπλε πεταλούδες).
Ο οδοντωτός σιδηρόδρομος δημιουργήθηκε επί πρωθυπουργίας Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος θέλησε να δημιουργήσει τοπικά σιδηροδρομικά δίκτυα, με αφετηρία κάποια σημεία δίπλα στο κυρίως δίκτυο, με μικρό πλάτος γραμμής για μεγαλύτερη ευελιξία. Η γραμμή κατασκευάστηκε από γαλλική εταιρεία με τη συνδρομή Ιταλών τεχνιτών, που είχαν αποκτήσει σχετική εμπειρία από αντίστοιχα έργα στις Άλπεις. Το τρένο πραγματοποίησε το πρώτο του δρομολόγιο στις 10 Μαρτίου 1896 και εδώ και 121 χρόνια διασχίζει καθημερινά το άγριο φαράγγι, όλες τις εποχές του χρόνου, ό,τι καιρό κι αν κάνει. Η γραμμή και το τροχαίο υλικό αναβαθμίστηκαν τον Οκτώβριο του 2008, ενώ από τον Ιούνιο του 2009 τα δρομολόγια εκτελούν νέοι ελβετικοί συρμοί.
Η απόσταση Διακοπτό-Καλάβρυτα είναι 22,4 χλμ. και το ιστορικό τρένο τη διανύει σε μία ώρα. Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής είναι ομαλό. Σταδιακά η κλίση αυξάνει και η αμαξοστοιχία αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει τα «δόντια» της για να σκαρφαλώσει. Αυτή είναι εξάλλου η ιδιαιτερότητα –και η μοναδικότητα– του οδοντωτού: λόγω της μορφολογίας του εδάφους, τα ειδικά κατασκευασμένα τρένα διαθέτουν «δόντια» με τα οποία γαντζώνονται πάνω στις ράγες στα πολύ ανοδικά και στα πολύ καθοδικά τμήματα της διαδρομής.
Η πρώτη στάση μετά το Διακοπτό γίνεται στον οικισμό Νιάματα, όπου βρίσκεται και το πρώτο στένωμα. Ο οδοντωτός συνεχίζει περνώντας μέσα από τοπία άγριας φύσης με καταρράκτες χειμάρρων και φτάνει στις «Πόρτες», το στενότερο και εντυπωσιακότερο σημείο της διαδρομής. Εκεί το τρενάκι μπαίνει στην πιο χαρακτηριστική σήραγγα της γραμμής, στις δύο εισόδους της οποίας διατηρούνται ακόμα και σήμερα οι τεράστιες σιδερένιες πόρτες, που άνοιγαν μόνο για τη διέλευση του οδοντωτού και κατόπιν έκλειναν και πάλι, αποκλείοντας έτσι τη διάβαση των πεζών.

Ο σταθμός «Μέγα Σπήλαιον» στη Ζαχλωρού.
(Φωτογραφία; ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ) 

Ο οδοντωτός βγάζει πάλι τα δόντια του για να φτάσει στον επόμενο σταθμό ονόματι «Μέγα Σπήλαιον», στον οικισμό της Κάτω Ζαχλωρούς, με τα ταβερνάκια και τους ξενώνες δίπλα στις ράγες. Από εκεί το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου απέχει μία ώρα με τα πόδια. Μετά την Κάτω Ζαχλωρού, η διαδρομή ομαλοποιείται και πάλι, και μέσα από καταπράσινα τοπία, τρεχούμενα νερά και γραφικά πέτρινα σπιτάκια, ο οδοντωτός φτάνει στον προτελευταίο σταθμό της Κερπινής και από εκεί, τέλος, στα Καλάβρυτα, σε υψόμετρο 750 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας.

ΤΑ ΗΡΩΙΚΑ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ

Αν και τα Καλάβρυτα, ως δημοφιλής χειμερινός προορισμός, είναι ταυτισμένα με το σκι, την άνοιξη θα τα επισκεφτείτε για την ηρεμία που αποπνέει αυτή η ιστορική ορεινή πόλη της Πελοποννήσου. Φτάνοντας στον πέτρινο σιδηροδρομικό σταθμό, μπορείτε να πιείτε τον καφέ σας στο κυλικείο, κάτω από τα πλατάνια, ή να συνεχίσετε προς την πλατεία και τον κεντρικό πεζόδρομο, που αποτελεί και τη ραχοκοκαλιά του οικισμού. Κατά μήκος του θα συναντήσετε καταστήματα με παραδοσιακά προϊόντα, καφέ και ταβερνάκια.
Στην αρχή του πεζόδρομου, το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος (www.dmko.gr) συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα μνημεία της πόλης. Στεγάζεται στο κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, στον προαύλιο χώρο του οποίου οι ναζί συγκέντρωσαν στις 13 Δεκεμβρίου 1943 τους κατοίκους των Καλαβρύτων, διαχώρισαν από τα γυναικόπαιδα και τους ηλικιωμένους τον ανδρικό πληθυσμό (άνω των 13 ετών) και τον εκτέλεσαν στον λόφο του Καππή. Στον γυάλινο τοίχο της τελευταίας αίθουσας, ο οποίος δεσπόζει πάνω από τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό, αναγράφονται όλα τα ονόματα των θυμάτων της γερμανικής κατοχής. Ο Τόπος Θυσίας, μαζί με το μνημείο των πεσόντων, βρίσκεται στον δρόμο για το χιονοδρομικό, περίπου 500 μέτρα από το κέντρο της πόλης.

ΓΙΑ ΦΥΣΙΟΛΑΤΡΕΣ

Σε απόσταση μόλις 17 χλμ. από τα Καλάβρυτα θα συναντήσετε το εντυπωσιακό σπήλαιο των Λιμνών στα Καστριά (www.kastriacave.gr), ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης με μυστηριώδεις στοές και παράξενους σταλακτιτικούς σχηματισμούς, όπου έχουν βρεθεί απολιθωμένα οστά ανθρώπου και ζώων, μεταξύ αυτών και ιπποπόταμου. Οι αλλεπάλληλες κλιμακωτές –σε τρία επίπεδα– λίμνες του το καθιστούν μοναδικό στον κόσμο.
Για φυσιολατρικές εξερευνήσεις, ανεβείτε στην επιβλητική Νεραϊδόραχη του Χελμού. Εκεί, σε υψόμετρο 2.100 μ., στα Ύδατα Στυγός, σχηματίζεται ένας εντυπωσιακός καταρράκτης, ο οποίος πέφτει από ύψος 200 μ., καταλήγοντας στην κοίτη του ποταμού Κράθι. Στο πλατανόδασος του Χελμού θα βρείτε τις πηγές του Αροάνιου και του Λάδωνα ποταμού, αλλά και τις λίμνες Λάδωνα και Τσιβλού.
Οι πιο τολμηροί επιχειρούν την κατάβαση του Βουραϊκού με τα πόδια, δίπλα στις γραμμές του τρένου. Μάλιστα ο Σύλλογος Ορειβασίας-Χιονοδρομίας-Αναρρίχησης- Προστασίας Περιβάλλοντος Καλαβρύτων διοργανώνει το Πανελλήνιο Πέρασμα του Βουραϊκού, κάθε χρόνο τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου (φέτος στις 14/5). Η κάθοδος διαρκεί περίπου 6 ώρες, ενώ η άνοδος 7 με 8 ώρες.

Μετάβαση

Το Διακοπτό, αφετηρία του οδοντωτού σιδηρόδρομου, απέχει 160 χλμ. από την Αθήνα. Το κόστος για διόδια και βενζίνη υπολογίζεται στα 50 ευρώ με επιστροφή. H απλή διαδρομή Διακοπτό-Καλάβρυτα με τον οδοντωτό σιδηρόδρομο κοστίζει 9,50 ευρώ. Τα παιδιά από 4 έως 12 ετών πληρώνουν μισό εισιτήριο. Πληροφορίες-κρατήσεις: Σταθμός Διακοπτού, τηλ. 26910-43206 και Σταθμός Καλαβρύτων, τηλ. 26920-23050.

Διαμονή

Στα Καλάβρυτα

• Kalavryta Canyon (τηλ. 26920-22004, www.kalavritacanyon.gr). Από τα πιο καινούργια καταλύματα της περιοχής, με μοντέρνα διακόσμηση αλλά και spa, συνεδριακό κέντρο, εστιατόριο και καφέ μπαρ. Από 90 ευρώ.
• Hotel Filoxenia (τηλ. 26920-22493, www.hotelfiloxenia.gr). Κλασικό κεντρικό ξενοδοχείο της πόλης. Διαθέτει spa με jacuzzi, σάουνα και χαμάμ. Από 50 ευρώ.
• Hotel Helmos (τηλ. 26920-29222, www.hotelhelmos.gr). Στεγάζεται σε διατηρητέο κτίριο της πόλης, ψηλά στην πλατεία Ελευθερίας, προσφέροντας όλες τις σύγχρονες ανέσεις. Από 50 ευρώ.
• Hotel All Seasons (τηλ. 26920-24780, www.hotel-allseasons.gr). Στον δρόμο προς τη Μονή Αγίας Λαύρας, στα 800 μ. από την πόλη. Με εσωτερική θερμαινόμενη πισίνα, σάουνα, χαμάμ, παιδική χαρά και γυμναστήριο. Από 49 ευρώ.

Στη Ζαχλωρού

• Montage Suites (τηλ. 26920-85407, www.montagesuites.gr). Δώδεκα ανεξάρτητες κατοικίες 35-80 τ.μ. με σινεφίλ ατμόσφαιρα σε ειδυλλιακή τοποθεσία, δίπλα στο ποτάμι. Από 40 ευρώ.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:www.booking.com

Φαγητό

Στα Καλάβρυτα

• Ταβέρνα Βαρβιτσιώτης (Παλαιών Πατρών Γερμανού 28, τηλ. 26920-22049). Γκιούλμπασι στη λαδόκολλα, γαρδουμπάκια στον φούρνο, γουρουνόπουλο στη σούβλα και εξαιρετικό μπιφτεκάκι στα κάρβουνα.

Ταβέρνα Βαρβιτσιώτης (Φωτογραφία; ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ) 

• Οινομαγειρείο Το Σπιτικό (Παλαιών Πατρών Γερμανού 7, τηλ. 26920-24260). Ζεστό οικογενειακό περιβάλλον με πέτρα και ξύλο και κουζίνα με «μαμαδίστικο» φαγητό. Προτιμήστε τις σπιτικές χυλοπίτες αλλά και χοιρινό με σελινόριζα, κόκορα κρασάτο και λαχανοντολμάδες, συνοδεία τοπικού τσίπουρου.
• Το μπαλκόνι του κράσσου (14ο χλμ. Πούντας-Καλαβρύτων, τηλ. 26910-97450). Λίγο πριν μπείτε στα Καλάβρυτα, στο δεξί σας χέρι θα βρείτε την παραδοσιακή ταβέρνα με τα ονομαστά μαγειρευτά και ψητά της ώρας και την υπέροχη θέα στα γύρω βουνά και στον Κορινθιακό.
• Η γαστρονομία της περιοχής αξιοποιεί τα τοπικά προϊόντα: φέτα Καλαβρύτων που γίνεται υπέροχη τυρόπιτα, με μέλι ή χωρίς, και αγνά κρέατα σε διάφορες εκδοχές. Για γλυκό, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τη ροδοζάχαρη, γλυκό του κουταλιού από ροδοπέταλα. Αξιόλογα κρασιά παράγουν τα τοπικά οινοποιεία (Ρούβαλης, Κροκιδάς, Rira, Τετράμυθος, Κανακάρης, Αχαιών, Cavino, κτήμα Ορφανού).

Καφές - Γλυκό

Στα Καλάβρυτα

• Καφέ Διάπλασις (πεζόδρομος Συγγρού, τηλ. 26920-23860). Δίπλα στο Μουσείο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Απολαύστε τον καφέ σας τρώγοντας ζεστή μπουγάτσα ή τυρόπιτα, κάτω από τη δροσερή σκιά των μεγάλων πλατανιών.
• Ζαχαροπλαστείο Γρι Γρι (τηλ. 26920-22305). Στον κεντρικό πεζόδρομο. Φημίζεται για το γαλακτομπούρεκο.

Η οικογένεια Ερμείδη συνεχίζει την παράδοση της ροδοζάχαρης,
του γλυκού του κουταλιού από πέταλα τριαντάφυλλου.
(Φωτογραφία; ΚΛΑΙΡΗ ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ) 

• Ζαχαροπλαστείο Ερμείδης (25ης Μαρτίου 34, τηλ. 26920-22346). Ιστορικό ζαχαροπλαστείο της πόλης, ταυτισμένο με το τοπικό γλυκό κουταλιού ροδοζάχαρη. Θα βρείτε επίσης λικέρ τριαντάφυλλο αλλά και πολλά άλλα γλυκά του κουταλιού.
ΒΙΚΗ ΤΡΥΦΩΝΑ
Καθημερινή