Αντιμονοπωλιακή νομοθεσία: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αιτιάται τη Google

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωσε τη Google σχετικά με την προκαταρκτική της άποψη ότι η εταιρεία, κατά παράβαση των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, προέβη σε κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της επιβάλλοντας περιορισμούς στους κατασκευαστές συσκευών Android και στους παρόχους δικτύων κινητής τηλεφωνίας.


Η προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής είναι ότι η Google έχει θέσει σε εφαρμογή μια στρατηγική για τις κινητές συσκευές με σκοπό τη διατήρηση και ενίσχυση της δεσπόζουσας θέσης της στις υπηρεσίες γενικής διαδικτυακής αναζήτησης. Πρώτον, οι πρακτικές αυτές είχαν ως αποτέλεσμα το Google Search να είναι προεγκατεστημένο ως η προεπιλεγμένη ή αποκλειστική υπηρεσία αναζήτησης στην πλειονότητα των συσκευών Android που πωλούνται στην Ευρώπη. Δεύτερον, οι συγκεκριμένες πρακτικές φαίνεται ότι εμποδίζουν τις ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης να έχουν πρόσβαση στην αγορά μέσω ανταγωνιστικών φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας και λειτουργικών συστημάτων. Επιπλέον, φαίνεται ότι ζημιώνουν τους καταναλωτές νοθεύοντας τον ανταγωνισμό και περιορίζοντας την καινοτομία στον ευρύτερο χώρο των κινητών επικοινωνιών.
Οι ανησυχίες της Επιτροπής εκτίθενται σε κοινοποίηση αιτιάσεων προς την Google και τη μητρική της εταιρεία Alphabet. Η αποστολή κοινοποίησης αιτιάσεων δεν προδικάζει την έκβαση της έρευνας.
Τα έξυπνα τηλέφωνα και οι ταμπλέτες αντιπροσωπεύουν πάνω από το ήμισυ της παγκόσμιας κίνησης στο διαδίκτυο, και αυτό αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Περίπου το 80% των έξυπνων κινητών συσκευών στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο λειτουργεί με Android, το λειτουργικό σύστημα για κινητές συσκευές που δημιούργησε η Google. Η Google χορηγεί άδεια χρήσης του λειτουργικού συστήματος Android σε τρίτους κατασκευαστές κινητών συσκευών.
Η Επιτροπή κίνησε σχετική διαδικασία τον Απρίλιο του 2015 για τη συμπεριφορά της Google όσον αφορά το λειτουργικό σύστημα και τις εφαρμογές Android. Στο παρόν στάδιο, η Επιτροπή θεωρεί ότι η Google κατέχει δεσπόζουσα θέση στις αγορές των υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης, των υποκείμενων σε άδεια συστημάτων εκμετάλλευσης για έξυπνες κινητές συσκευές και των app stores για το λειτουργικό σύστημα Android. Η Google γενικά κατέχει μερίδια αγοράς πάνω από 90% σε καθεμιά από αυτές τις αγορές του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).
Στη σημερινή κοινοποίηση αιτιάσεων, η Επιτροπή ισχυρίζεται ότι η Google έχει παραβιάσει τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες της ΕΕ με τους εξής τρόπους:

• υποχρεώνοντας τους κατασκευαστές να προεγκαθιστούν το Google Search και τον φυλλομετρητή Google Chrome, καθώς και να θέτουν ως προεπιλεγμένη υπηρεσία αναζήτησης το Google Search, ως προϋποθέσεις για την αδειοδότηση ορισμένων εφαρμογών ιδιοκτησίας της Google,
• αποτρέποντας τους κατασκευαστές να πωλούν έξυπνες κινητές συσκευές που λειτουργούν με ανταγωνιστικά λειτουργικά συστήματα τα οποία βασίζονται στον κώδικα ανοικτής πηγής του Android,
• δίνοντας οικονομικά κίνητρα στους κατασκευαστές και τους παρόχους δικτύων κινητής τηλεφωνίας, υπό τον όρο ότι αυτοί θα προεγκαθιστούν αποκλειστικά το Google Search στις συσκευές τους.

Η Επιτροπή εκτιμά ότι οι συγκεκριμένες εμπορικές πρακτικές μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω εδραίωση της δεσπόζουσας θέσης του Google Search στις υπηρεσίες γενικής διαδικτυακής αναζήτησης. Εκφράζει επίσης φόβους ότι οι συγκεκριμένες πρακτικές επηρεάζουν την ικανότητα ανταγωνιστικών φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας να ανταγωνίζονται τον Google Chrome, και ότι παρεμποδίζουν την ανάπτυξη λειτουργικών συστημάτων που βασίζονται στον κώδικα ανοικτής πηγής του Android καθώς και τις σχετικές δυνατότητες ανάπτυξης νέων εφαρμογών και υπηρεσιών.
Σύμφωνα με την προκαταρκτική άποψη της Επιτροπής, η συμπεριφορά αυτή βλάπτει τελικά τους καταναλωτές, επειδή δεν τους προσφέρεται η ευρύτερη δυνατή επιλογή και δυσχεραίνεται η καινοτομία.

Οι ανησυχίες της Επιτροπής

Αδειοδότηση εφαρμογών ιδιοκτησίας Google

Η έρευνα της Επιτροπής έδειξε ότι είναι σημαντικό από εμπορική άποψη για τους κατασκευαστές συσκευών που χρησιμοποιούν το λειτουργικό σύστημα Android να προεγκαθιστούν στις συσκευές αυτές το Google Play Store - το app store της Google για Android. Στις συμβάσεις που συνάπτει με τους κατασκευαστές η Google θέτει ως όρο για την αδειοδότηση του Play Store σε συσκευές Android την προεγκατάσταση του Google Search και τη χρήση του ως προεπιλεγμένης υπηρεσίας αναζήτησης. Ως εκ τούτου, οι ανταγωνιστικές μηχανές αναζήτησης δεν μπορούν να γίνουν η προεπιλεγμένη υπηρεσία αναζήτησης στη συντριπτική πλειονότητα των συσκευών που πωλούνται εντός του ΕΟΧ. Με τη στρατηγική αυτή, η Google έχει επίσης μειώσει τα κίνητρα των κατασκευαστών να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές εφαρμογές αναζήτησης, καθώς και τα κίνητρα των καταναλωτών να τηλεφορτώνουν τις εφαρμογές αυτές.
Ομοίως, στις συμβάσεις της με τους κατασκευαστές η Google ζητά την προεγκατάσταση του φυλλομετρητή Chrome, ως αντάλλαγμα για την αδειοδότηση του Play Store ή του Google Search. Με τον τρόπο αυτό, η Google έχει εξασφαλίσει την προεγκατάσταση του φυλλομετρητή της στη συντριπτική πλειονότητα των συσκευών που πωλούνται εντός του ΕΟΧ. Οι φυλλομετρητές αποτελούν σημαντικό σημείο εισόδου για τις αναζητήσεις σε κινητές συσκευές, το δε Google Chrome εκτρέπει την κίνηση προς το Google Search. Έτσι, η μείωση των κινήτρων των κατασκευαστών να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές εφαρμογές φυλλομετρητών και των κινήτρων των καταναλωτών να τηλεφορτώνουν τις εφαρμογές αυτές έχει πλήξει τον ανταγωνισμό τόσο στον τομέα των φυλλομετρητών ιστού κινητής τηλεφωνίας όσο και στον τομέα των υπηρεσιών γενικής διαδικτυακής αναζήτησης.

Συμφωνίες κατά του κατακερματισμού

Το Android είναι ένα σύστημα ανοικτής πηγής, υπό την έννοια ότι είναι ελεύθερη η χρήση και η ανάπτυξή του από οποιονδήποτε για τη δημιουργία τροποποιημένου λειτουργικού συστήματος κινητών επικοινωνιών (αποκαλούμενο «Android fork»). Ωστόσο, αν ένας κατασκευαστής επιθυμεί να προεγκαταστήσει εφαρμογές ιδιοκτησίας Google, όπως το Google Play Store και το Google Search, σε οποιαδήποτε από τις συσκευές του, η Google τον υποχρεώνει να υπογράψει «συμφωνία κατά του κατακερματισμού», η οποία τον δεσμεύει να μην πωλεί συσκευές που λειτουργούν με το σύστημα «Android fork».
Η συμπεριφορά της Google έχει άμεσο αντίκτυπο στους καταναλωτές, καθώς τους στερεί την πρόσβαση σε καινοτόμες έξυπνες κινητές συσκευές που βασίζονται σε εναλλακτικές εκδοχές, ενδεχομένως ανώτερες, του λειτουργικού συστήματος Android. Για παράδειγμα, η Επιτροπή διαθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Google, με τη συμπεριφορά της, εμπόδισε τους κατασκευαστές να πωλούν έξυπνες κινητές συσκευές που βασίζονται στο ανταγωνιστικό «Android fork», το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση του λειτουργικού της συστήματος Android. Με τον τρόπο αυτό, η Google στερεί τους ανταγωνιστές της από τη δυνατότητα να δημιουργούν εφαρμογές και υπηρεσίες, ιδίως υπηρεσίες γενικής αναζήτησης, που θα μπορούσαν να προεγκαθίστανται σε «Android fork».

Αποκλειστικότητα

Η Google παρείχε σημαντικά οικονομικά κίνητρα σε ορισμένους από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές έξυπνων κινητών τηλεφώνων και ταμπλετών, καθώς και σε παρόχους δικτύων κινητής τηλεφωνίας, υπό τον όρο ότι αυτοί θα προεγκαθιστούν αποκλειστικά το Google Search στις συσκευές τους.
Ως εκ τούτου, η Google περιορίζει τα κίνητρα των κατασκευαστών και των παρόχων δικτύων κινητής τηλεφωνίας να προεγκαθιστούν ανταγωνιστικές υπηρεσίες αναζήτησης στις συσκευές που θέτουν σε κυκλοφορία στην αγορά. Πράγματι, η Επιτροπή διαθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο όρος της αποκλειστικότητας επηρέασε το κατά πόσον ορισμένοι κατασκευαστές συσκευών και πάροχοι δικτύων κινητής τηλεφωνίας προεγκατέστησαν ή όχι ανταγωνιστικές υπηρεσίες αναζήτησης.