Γράφει ο Σπύρος Αποστολόπουλος
Δημοσιεύθηκε στην ομάδα του facebook «Μεσολόγγι, Ιερή Πόλη.»
Tο δε νότιο σύμπλεγμα των Εχινάδων νήσων σημειώνονται βαθιά μέσα στον Πατραϊκό κόλπο απέναντι από το νότιο άκρο της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου μέχρι τις εκβολές του ποταμού Ευήνου. Tην ονομασία Curzolari από εκείνη την εποχή έχει κρατήσει μόνο ο λόφος Κοτσιλάρης – παλαιότερα λεγόταν και Κουρτσολάρης – ο οποίος στην ουσία αποτελούσε νησί των Εχινάδων όπου με την πάροδο των χρόνων και λόγω των εκβολών του Αχελώου συνενώθηκε με τη ξηρά.
H ονομασία Curzolari (Κουτσουλάροι) είναι πολύ παλιά, παλαιοτέρα από την Ναυμαχία όπου έγινε εκεί το 1571 και η οποία κακώς ονομάστηκε Ναυμαχία της Ναυπάκτου (La battaglia di Lepanto) ενώ κανονικά θα έπρεπε να ονομάζεται Ναυμαχία των Εχινάδων (Battaglia Navale de Curzolari). Συναντάται δε, η ονομασία Curzolari (Κουτσουλάροι) σε όλους τους πορτολάνους της εποχής εκείνης.
Μέχρι τελευταία επικρατούσε η άποψη ότι η ονομασία Curzolari προέρχοταν από το βενετσιάνικο κάστρο Curzola της Δαλματίας σε συνδυασμό με τη δράση των Δαλματών πειρατών στις θάλασσες του Ιονίου και του Πατραϊκού αλλά και από το γεγονός ότι η περιοχή του Κοτσιλάρη υπήρξε κρησφύγετο ξένων αλλά και ντόπιων, ίσως και Μεσολογγιτών πειρατών. Λανθασμένα όμως, καθώς η ονομασία όπως αναφέρθηκε και παραπάνω απαντάται σε προγενέστερους της εμφάνισης των Δαλματών πειρατών χρόνους. Η πρώτη αναφορά γίνεται στη συνθήκη “Partitio Romanie” του 1204 όπου αναφέρεται όχι ως Curzolari αλλά ως Conchilari.
Κι εδώ έρχεται στο βιβλίο της «Αιτωλοακαρνανικά Μελετήματα» η αξιαγάπητη σε όλους μας Μεσολογγίτισα κα Σπυριδούλα Αλεξανδροπούλου, λύνει το πρόβλημα της προέλευσης της λέξης Κουτσουλάροι – Κοτσιλάρης καθώς επίσης και μέσα από λεπτομερή μελέτη – η οποία λόγω όγκου είναι δύσκολο να μεταφερθεί εδώ- ταυτίζει τον Αη Σώστη με το μεσαιωνικό λιμάνι Κουτζουλάροι.
Η αρχική λέξη Conchilari είναι καθαρά βυζαντινή, ετυμολογείται από το «κογχύλιον» και τη συνήθη βυζαντινή υποκοριστική κατάληξη -άριον (κογχυλάριον). Το Κογχυλάριον λοιπόν μεταφέρθηκε από τους Σταυροφόρους στο λατινικό αλφάβητο ως Conchilari και παρεφθαρμένο ως Curzolari το παραλαμβάνει και το χρησιμοποιεί η αναγεννησιακή χαρτογραφία.
Την ονομασία Κογχυλάριον έφερε πιθανώς η τοποθεσία από την αφθονία των οστράκων στις νότιες Εχινάδες. Όπως αναφέρει η Σπ. Αλεξανδροπούλου, η αφθονία αυτή των οστράκων είχε συντελέσει στη δημιουργία ενός σπάνιου φαινομένου: Αρχίζοντας από την περιοχή του Αη Σώστη και φτάνοντας ως τη πόλη του Μεσολογγίου, σε μήκος 5 χιλιομέτρων και στο βυθό της ρηχής λιμνοθάλασσας είχε σχηματισθεί από τα κοχύλια που αφθονούσαν ένας υποθαλάσσιος σταθερός δρόμος.
Αυτός ο υποθαλάσσιος δρόμος αναφέρεται τόσο από τον Στασινόπουλο όπου γράφει(σελ.52): «Κάκαρα, είναι σειρά πυθμένος στερεού, σχηματισθέντος εξ οστράκων, έχει δε βάθος έως 2-3 σπιθαμών και πλάτος 10-15 μ. διακόπτεται εις μερικά μέρη υπό βαθυτέρας θάλασσας. Άρχεται από την Τουρλίδα και φθάνει εις τον Ανεμόμυλον, εκεί περίπου που κατασκευάσθη ο δρόμος της Τουρλίδος.» όσο και από τον Νικόλαο Μακρή όπου περιγράφει πως σώθηκαν οι αγωνιστές όταν έπεσε το Βασιλάδι ακολουθώντας αυτόν τον με σταθερό πυθμένα λόγω των κοχυλίων υποθαλάσσιο δρόμο ( σελ.62): « …και κατόπιν ακολουθίσωσιν αυτούς και οι μείναντες, μεθ ό συναντώμενοι να προχωρήσωσι πάντες κατέναντι και ακριβώς μεσημβρινώς του Μεσολογγίου και εκεί ριφθώσιν εις την λιμνοθάλασσαν, ακολουθόντες τα λεγόμενα Κάκαρα δηλ. σειρά πυθμένος στερεού, σχηματισθέντος εξ οστράκων…και …ότε αιφνής άλλοι παρετήρησαν πολλούς ανθρώπους ερχομένους εκ Τουρλίδος δια των ρηχών υδάτων των αποτελούμενων από τα λεγόμενα Κάκαρα ως είπον ανωτέρω».
Κλείνοντας θα πρέπει να αναφερθεί το συμπέρασμα από την μελέτη της κας Αλεξανδροπούλου: «Έχοντας υπόψη ότι στους Βυζαντινούς χρόνους το Αιτωλικό ήταν η σημαντικότερη της Λιμνοθάλασσας εμπορική πόλη της οποίας το θαλασσινό εμπόριο εξυπηρετείτο και μέσω κάποιου εξωτερικού λιμανιού, οδηγούμεθα πάλι στο λιμάνι του Conchilari – Aη Σώστη. Δεσπόζει του είσπλου της Λιμνοθάλασσας, δέχεται τα μεγάλα σκάφη, που εμπορεύονται στις μακρινές θάλασσες, και επικοινωνεί με την πόλη του Αιτωλικού μέσω καναλιών που καταλήγουν στο εσωτερικό του λιμάνι, που αυτό θα ήταν το Anatolicho της συνθήκης (“Partitio Romanie” του 1204). Ο Αη Σώστης δηλαδή έπαιξε και κατά τον Μεσαίωνα για το Αιτωλικό τον ρόλο που του επιφυλάχθηκε αργότερα και για το Μεσολόγγι.»
Πορτολάνος του Τάγια: « … Και όσον κοστάρεις τους Κουτσουλάρους μίλια ιβ΄και δεξιά σου ευρίσκεις έναν ακρωτήρι και ομοιάζει ωσάν νησίν άσπρο( Τουρλίδα )… και άνε λάχει (από Βοστίτσα- Αίγιο) θες να υπάς εις τους Κουτσουλάρους, άφηνε τα ζερβά σου. Και δεξιά σου άφηνε ένα νησόπουλον μικρόν, πτενόν, και κοστάριζε εις τους Κουτσουλάρους (Αη –Σώστης – Κουτζουλάροι).
Βιβλιογραφία:
“Αιτωλοακαρνανικά Μελετήματα” Σ.Κ.Αλεξανδροπούλου
“Το Μεσολόγγι” Κ. Στασινόπουλος
“Ιστoρία Μεσολογγίου” N.Mακρής
“Οι κώδικες της βιβλιοθήκης της Βουλής: Δύο Χειρόγραφοι Ελληνικοί Πορτολάνοι” M.I.E.T
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου