Λευκή Βίβλος: Τα πέντε σενάρια για το μέλλον της Ευρώπης μέχρι το 2025

Την Λευκή Βίβλο για το μέλλον της Ευρώπης παρουσιάστηκε σήμερα, η οποία αποτελεί τη συμβολή της Επιτροπής στη Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης της 25ης Μαρτίου 2017. Ετοιμαζόμαστε να εορτάσουμε την 60ή επέτειο της ΕΕ, έχοντας διανύσει μια ειρηνική περίοδο επτά δεκαετιών και σε μια διευρυμένη Ένωση 500 εκατομμυρίων πολιτών που ζουν ελεύθερα σε μια από τις πλέον ευημερούσες οικονομίες του κόσμου. Στη Λευκή Βίβλο περιγράφονται οι κύριες προκλήσεις και ευκαιρίες για την Ευρώπη κατά την προσεχή δεκαετία. Παρουσιάζονται πέντε σενάρια για τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί η Ένωση μέχρι το 2025,ανάλογα με το πώς θα επιλέξει να ανταποκριθεί.
Τα σενάρια καλύπτουν ένα φάσμα πιθανοτήτων και είναι ενδεικτικού χαρακτήρα. Ούτε αλληλοαποκλείονται ούτε είναι τα μόνα που μπορεί να υπάρξουν.
Σενάριο 1: Συνεχίζουμε κανονικά — Η ΕΕ των 27 επικεντρώνει την προσοχή της στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος θετικών μεταρρυθμίσεων στο πνεύμα των κατευθύνσεων της Επιτροπής του 2014 για ένα Νέο ξεκίνημα για την Ευρώπη και της Δήλωσης της Μπρατισλάβας, την οποία προσυπέγραψαν και τα 27 κράτη μέλη το 2016. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έως το 2025:

• Οι Ευρωπαίοι έχουν τη δυνατότητα να οδηγούν αυτοματοποιημένα και συνδεδεμένα αυτοκίνητα, αλλά ενδέχεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα όταν περνούν τα σύνορα των χωρών τους, καθώς παραμένουν ορισμένα νομικά και τεχνικά εμπόδια.
• Οι Ευρωπαίοι μπορούν σε μεγάλο βαθμό να ταξιδεύουν πέραν των συνόρων των χωρών τους χωρίς να υφίστανται ελέγχους. Λόγω των ενισχυμένων ελέγχων ασφαλείας, οι ταξιδιώτες πρέπει να φτάνουν στα αεροδρόμια και στους σιδηροδρομικούς σταθμούς πολύ πριν από την ώρα αναχώρησης.

Σενάριο 2: Τίποτε περισσότερο από την ενιαία αγορά— Η ΕΕ των 27 επικεντρώνεται σταδιακά εκ νέου στην ενιαία αγορά, καθώς τα 27 κράτη μέλη δεν κατορθώνουν να βρουν κοινό έδαφος σε όλο και περισσότερους τομείς πολιτικής. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έως το 2025:

• Η διέλευση των συνόρων για επαγγελματικούς σκοπούς ή για τουρισμό δυσχεραίνεται εξαιτίας των συστηματικών ελέγχων. Η εξεύρεση εργασίας στο εξωτερικό είναι δυσκολότερη και η μεταφορά των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων σε άλλη χώρα δεν είναι εξασφαλισμένη. Αυτοί που ασθενούν στο εξωτερικό βρίσκονται αντιμέτωποι με υψηλές ιατροφαρμακευτικές δαπάνες. 
• Οι Ευρωπαίοι διστάζουν να χρησιμοποιήσουν συνδεδεμένα αυτοκίνητα λόγω της έλλειψης κανόνων και τεχνικών προτύπων που ισχύουν ομοιόμορφα σε όλη την ΕΕ.

Σενάριο 3: Όσοι θέλουν περισσότερα κάνουν περισσότερα — Η ΕΕ των 27 προχωρά όπως σήμερα, αλλά επιτρέπει στα κράτη μέλη που το επιθυμούν να αναπτύξουν μεγαλύτερη δράση σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η άμυνα, η εσωτερική ασφάλεια ή τα κοινωνικά θέματα. Διαμορφώνονται μία ή περισσότερες «συμμαχίες πρόθυμων κρατών». Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι έως το 2025:

• 15 κράτη μέλη συγκροτούν αστυνομία και δικαστικά σώματα για την αντιμετώπιση διασυνοριακών εγκληματικών δραστηριοτήτων. Εξασφαλίζεται η άμεση ανταλλαγή πληροφοριών ασφάλειας χάρη στην πλήρη διασύνδεση των βάσεων δεδομένων.
• Τα συνδεδεμένα αυτοκίνητα χρησιμοποιούνται ευρέως σε 12 κράτη μέλη που έχουν συμφωνήσει να εναρμονίσουν τους κανόνες περί ευθύνης και τα τεχνικά τους πρότυπα.

Σενάριο 4: Κάνουμε λιγότερα με πιο αποδοτικό τρόπο — Η Ευρωπαϊκή Ένωση εστιάζει στην επίτευξη καλύτερων και ταχύτερων αποτελεσμάτων σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής, κάνοντας λιγότερα σε τομείς όπου θεωρείται ότι δεν υπάρχει προστιθέμενη αξία. Το ενδιαφέρον και οι περιορισμένοι πόροι εστιάζονται σε επιλεγμένους τομείς πολιτικής. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι έως το 2015:

• Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τηλεπικοινωνιών έχει την εξουσία να αποδεσμεύει συχνότητες για την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών επικοινωνίας, όπως εκείνες που χρησιμοποιούνται από τα συνδεδεμένα αυτοκίνητα. Επίσης, θα προστατεύει τα δικαιώματα των μετακινούμενων χρηστών και των χρηστών του διαδικτύου, οπουδήποτε και αν βρίσκονται στην ΕΕ.
• Ένας νέος ευρωπαϊκός οργανισμός για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας συμβάλλει στην αποτροπή και στην πρόληψη σοβαρών επιθέσεων με τον συστηματικό εντοπισμό και χαρακτηρισμό των υπόπτων.

Σενάριο 5: Κάνουμε μαζί πολύ περισσότερα — Τα κράτη μέλη αποφασίζουν να μοιραστούν περισσότερες αρμοδιότητες, πόρους και διαδικασίες λήψης αποφάσεων σε όλους τους τομείς. Οι αποφάσεις εγκρίνονται ταχύτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο και εφαρμόζονται επίσης ταχύτερα. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι έως το 2025:

• Οι Ευρωπαίοι που θέλουν να παραπονεθούν για ένα προτεινόμενο έργο αιολικής ενέργειας που χρηματοδοτείται από την ΕΕ στην περιοχή τους δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με την αρμόδια αρχή, καθώς τους υποδεικνύεται να επικοινωνήσουν με τις αρμόδιες ευρωπαϊκές αρχές.
• Τα συνδεδεμένα αυτοκίνητα κινούνται απρόσκοπτα σε όλη την Ευρώπη χάρη στους πανευρωπαϊκούς κανόνες. Οι οδηγοί μπορούν να βασίζονται σε μια ευρωπαϊκή υπηρεσία επιβολής των κανόνων.

Επόμενα βήματα

Η Λευκή Βίβλος αποτελεί τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης, όπου η ΕΕ θα συζητήσει τα επιτεύγματά της κατά τα τελευταία 60 χρόνια αλλά και το μέλλον της σε επίπεδο 27 κρατών μελών. Η Λευκή Βίβλος σηματοδοτεί την απαρχή μιας διαδικασίας κατά την οποία η ΕΕ των 27 θα αποφασίσει για το μέλλον της Ένωσης. Για να ενθαρρύνει αυτόν τον διάλογο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, θα διοργανώσουν μια σειρά από «διαλόγους για το μέλλον της Ευρώπης» στις πόλεις και στις περιφέρειες της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συμβάλει στον διάλογο, κατά τους προσεχείς μήνες, με μια σειρά εγγράφων προβληματισμού πάνω στα εξής θέματα:

• η ανάπτυξη της κοινωνικής διάστασης της Ευρώπης·
• η εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, με βάση την έκθεση των πέντε προέδρων του Ιουνίου του 2015·
• η τιθάσευση της παγκοσμιοποίησης·
• το μέλλον της ευρωπαϊκής άμυνας·
• το μέλλον των οικονομικών της ΕΕ.

Όπως και η παρούσα Λευκή Βίβλος, τα έγγραφα προβληματισμού θα προσφέρουν διάφορες ιδέες, προτάσεις, εναλλακτικές επιλογές ή σενάρια για την Ευρώπη του 2025, χωρίς να παρουσιάζουν, στο παρόν στάδιο, οριστικές αποφάσεις.