Την κοινωνική ένταξη των Ρομά δεσμεύθηκαν 28 κράτη-μέλη της ΕΕ

Στοχευμένη δράση για τη γεφύρωση των χάσματος ανάμεσα στους Ρομά και τον υπόλοιπο πληθυσμό δεσμεύθηκαν δεσμεύθηκαν τα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για την πρώτη νομική πράξη που εκδίδεται σε επίπεδο ΕΕ για την κοινωνική ένταξη των Ρομά.
 Με βάση τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση των Ρομά τα τελευταία χρόνια, η σύσταση επικεντρώνεται στους τέσσερις τομείς όπου οι ηγέτες της ΕΕ είχαν θέσει κοινούς στόχους σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τις Εθνικές Στρατηγικές Ένταξης των Ρομά: Πρόσβαση στην εκπαίδευση, την απασχόληση, την υγειονομική περίθαλψη και τη στέγαση. Για την εφαρμογή των μέτρων αυτών, ζητά από τα κράτη μέλη να διαθέσουν όχι μόνον ευρωπαϊκούς, αλλά και εθνικούς πόρους, καθώς και πόρους από τον τρίτο (εθελοντικό) τομέα για την κοινωνική ένταξη των Ρομά, – κάτι που έχει αποδειχθεί ότι έχει καθοριστική σημασία, σύμφωνα με την περυσινή αξιολόγηση των εθνικών στρατηγικών των κρατών μελών από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δίνει επίσης οδηγίες στα κράτη μέλη για διατομεακές πολιτικές που αποσκοπούν στην κοινωνική ένταξη των Ρομά, π.χ. προσαρμογή των στρατηγικών στα τοπικά δεδομένα, επιβολή της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων, υιοθέτηση μιας πολιτικής «κοινωνικών επενδύσεων», προστασία των παιδιών και γυναικών των Ρομά και καταπολέμηση της φτώχειας.

Επόμενα βήματα

Παρότι η σύσταση δεν είναι δεσμευτική από νομική άποψη, τα κράτη μέλη αναμένεται τώρα να θέσουν σε εφαρμογή συγκεκριμένα μέτρα, ώστε να αλλάξει επί της ουσίας η κατάσταση των Ρομά. Σύμφωνα με την έκθεση προόδου που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο, τα κράτη μέλη πρέπει να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα όσον αφορά την εφαρμογή των εθνικών τους στρατηγικών για τους Ρομά, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τις Εθνικές Στρατηγικές Ένταξης των Ρομά (βλ. ενημερωτικά δελτία ανά χώρα). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει και πάλι έκθεση την άνοιξη του 2014 για την πρόοδο που σημειώνουν τα κράτη μέλη.
Αν και τυπικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν υποχρεούται να ψηφίσει επί του θέματος, υποστήριξε τη σύσταση του Συμβουλίου με ψηφοφορία που διενεργήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου στην κοινοβουλευτική επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE). Η επιτροπή αυτή ενέκρινε σχέδιο ψηφίσματος για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή των εθνικών στρατηγικών ένταξης των Ρομά, στο οποίο υπογραμμίζει τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών για την ανάπτυξη και υλοποίηση των σχετικών πολιτικών, καθώς και τη σημασία της διάθεσης επαρκών οικονομικών πόρων για τις πολιτικές αυτές. Το ψήφισμα αναμένεται να εγκριθεί από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις αρχές του 2014.
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιολογεί την επιτευχθείσα πρόοδο στο πλαίσιο των ετήσιων εκθέσεων προόδου για τους Ρομά που δημοσιεύει κάθε χρόνο την άνοιξη. Τα πορίσματα των εκθέσεων θα λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών. Τον Μάιο του 2013, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, το Συμβούλιο εξέδωσε, κατόπιν πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συγκεκριμένες συστάσεις ανά χώρα για πέντε κράτη μέλη όσον αφορά τους Ρομά (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία). Τα εν λόγω κράτη μέλη καλούνταν να μεριμνήσουν για την υλοποίηση των εθνικών τους στρατηγικών για την κοινωνική ένταξη των Ρομά και να ενσωματώσουν στις σχετικές οριζόντιες πολιτικές τους ειδικά στοχευμένα μέτρα για τους Ρομά. Χάρη στη διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η οποία επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, το θέμα της κοινωνικής ένταξης των Ρομά παραμένει σταθερά και διαρκώς στην ευρωπαϊκή ατζέντα.
Προκειμένου να επιτευχθούν απτά και διατηρήσιμα αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να εξασφαλιστούν πιστώσεις από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και τον προϋπολογισμό της ΕΕ από το 2014 και μετά. Τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία, και ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, θα παραμείνουν σημαντική πηγή οικονομικής στήριξης για την κοινωνική ένταξη των Ρομά. Όσον αφορά την επόμενη δημοσιονομική περίοδο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε η δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση μέτρων για την κοινωνική ένταξη περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, όπως οι Ρομά. Προτάθηκε δε η θέσπιση ενός ειδικού, εκ των προτέρων όρου, έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση θα αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των Ρομά. Προκειμένου να διασφαλιστούν οι απαραίτητοι χρηματοδοτικοί πόροι, τα κράτη μέλη πρέπει να δεσμεύσουν τουλάχιστον το 20% των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που τους αναλογούν σε δράσεις κοινωνικής ένταξης. 
Κονδύλια των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ είναι διαθέσιμα για τα κράτη μέλη με σκοπό τη χρηματοδότηση προγραμμάτων κοινωνικής ενσωμάτωσης, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης ένταξης των Ρομά, σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση, η στέγαση και η υγειονομική περίθαλψη. Την περίοδο 2007-2013 διατέθηκαν γύρω στα 26,5 δισεκατομμύρια ευρώ για προγράμματα κοινωνικής ένταξης. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση των κονδυλίων αυτών, καθώς και για την επιλογή των συγκεκριμένων προγραμμάτων. Μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης διοχετεύεται σε προγράμματα για κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες γενικά και όχι απαραίτητα μόνο για κοινότητες των Ρομά. Για να είναι τα προγράμματα πιο αποτελεσματικά και στοχευμένα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν εθνικά σημεία επικοινωνίας, τα οποία θα βοηθούν στον προγραμματισμό της χρήσης των κονδυλίων για τους Ρομά στα κράτη μέλη, με τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών.

Ιστορικό

Η ένταξη των Ρομά στις ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν είναι μόνον ένα ηθικό καθήκον, αλλά είναι προς το συμφέρον των κρατών μελών, ιδίως εκείνων που έχουν μεγάλες μειονότητες Ρομά. Οι Ρομά αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό και συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό των παιδιών σχολικής ηλικίας, αλλά και του μελλοντικού εργατικού δυναμικού. Η εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών για την αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού και την παροχή εξατομικευμένων και προσιτών υπηρεσιών στήριξης των Ρομά που αναζητούν εργασία παίζει καθοριστικό ρόλο για να μπορέσουν τα άτομα αυτά να αξιοποιήσουν το ανθρώπινο δυναμικό τους και να συμμετέχουν ενεργά και ισότιμα στην οικονομία και την κοινωνία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στη έκθεση που εξέδωσε το 2013, είχε καλέσει τα κράτη μέλη να υλοποιήσουν τις εθνικές τους στρατηγικές για καλύτερη οικονομική και κοινωνική ένταξη των Ρομά στην Ευρώπη. Τα κράτη μέλη κατάρτισαν τα σχέδιά τους για το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Εθνικών Στρατηγικών Ένταξης των Ρομά, το οποίο εκδόθηκε στις 5 Απριλίου 2011 και εγκρίθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ τον Ιούνιο του 2011).