Λίγα λόγια για την Ξανθίππη, το έργο: «Ξανθίππη η γυναίκα του Σωκράτη» αφιερωμένο στη μνήμη του αξέχαστου Λυκούργου Καλλέργη

Της Τζένης Κολλάρου-Καλλέργη ηθοποιού 

Είναι προνόμιο και ευλογία, να γεννηθείς κάτω από τον Αττικό ουρανό να αναπνέεις το άρωμα της Αττικής γης, να πορεύεσαι κάτω από τη σκιά του Παρθενώνα, στους ίδιους δρόμους που πορεύτηκαν και άφησαν τ’ αχνάρια τους, ο Σωκράτης, ο Πλάτων, ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης και τόσοι άλλοι σπουδαίοι και μεγάλοι.
Το παρελθόν αυτό, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει εισχωρήσει βαθιά στη συνείδησή μας.
Έχοντας, την αίσθηση αυτού του παρελθόντος, ένοιωσα μεγάλη χαρά όταν μου προτάθηκε από τον συγγραφέα, κ. Γιώργο Α. Χριστοδούλου, να ερμηνεύσω το ρόλο της Ξανθίππης, της δυναμικής, της ασυμβίβαστης αλλά και της αδικημένης από την ιστορία, γυναίκας του Σωκράτη.
Η Ξανθίππη, στο διάβα των αιώνων, παρουσιάζεται σαν μια πολύ δύστροπη γυναίκα, στρίγκλα, γκρινιάρα, ζηλιάρα και καβγατζού. Ήταν όμως έτσι, ή ήταν αναγκασμένη να συμπεριφέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπο γιατί της το επέβαλαν οι συνθήκες της ζωής της αλλά και της εποχής της.
Η Ξανθίππη πορεύεται 2500 χρόνια για να μας αποκαλύψει ότι στο διάβα όλων αυτών των αιώνων, στη μάχη μεταξύ των δύο φύλων δεν έχει αλλάξει τίποτα. Τα ίδια προβλήματα, όπως τότε, καλείται ν’ αντιμετωπίσει και η σημερινή γυναίκα, σύζυγος και μάνα.

Η Ξανθίππη έζησε στη σκιά του Σωκράτη

Είχε, αναμφίβολα, ισχυρό χαρακτήρα για να παντρευτεί ένα από τα πιο οξυδερκή πνεύματα όλων των εποχών και την πνευματική καλλιέργεια ν’ αντιμετωπίσει όλα τα ζητήματα της καθημερινής ζωής, μαζί με τον Σωκράτη. Ο λόγος της, για να έχει τη δύναμη να ορθώνεται απέναντί του, υποδηλώνει ευφυΐα και ετοιμότητα λόγου.
Είναι σίγουρο ότι τον έβλεπε πολύ λίγο αφού, ο Σωκράτης, ήταν απορροφημένος με τα ζητήματα της πόλης. Ελάχιστα ασχολείτο, με τα του οίκου του, αφού βρισκόταν στον κόσμο του, και η Ξανθίππη καρτερικά υπόμενε τις ιδιορρυθμίες του και τον τρόπο ζωής που αυτός επέβαλε. Έφτασε στο σημείο να ανεχθεί ακόμη και την συγκατοίκηση με μια άλλη γυναίκα, την Μυρτώ, όταν την έφερε ο Σωκράτης και την εγκατέστησε στο σπίτι.

Η ηρεμία του και η αδιατάρακτη ψυχική του διάθεση, το γεγονός ότι αυτή θύμωνε αλλά αυτός ποτέ, την έκαναν να αναρωτιέται αν, τελικά, είχε παντρευτεί έναν κανονικό άνθρωπο.
Η Ξανθίππη μέσα σε όλο αυτό το περιβάλλον φαντάζει μια μόνη γυναίκα που κάνει υπεράνθρωπες προσπάθειες να διατηρήσει το σπιτικό της σε καλή κατάσταση και να αναθρέψει τα παιδιά της με τον σωστό τρόπο.
Μια γυναίκα, βέβαια, που έχει ν’ αντιμετωπίσει τόσα προβλήματα και τόσες έγνοιες εύκολα μπορεί να καταντήσει ένα ευέξαπτο πλάσμα που δεν χάνει ευκαιρία να εκραγεί ανά πάσα στιγμή και να ξεσπάσει με γκρίνιες και καβγάδες.
Η Ξανθίππη μιλάει με γοητευτικό τρόπο για την εποχή της, γίνεται όμως επιθετική όταν έρχεται η ώρα ν’ αναφερθεί στον Σωκράτη. Υπήρξε η σύζυγος μιας ευφυΐας, αναμφιβόλως, αλλά «καμιά ευφυΐα» δεν έχει το δικαίωμα να καταστρέφει τη ζωή μιας γυναίκας.
Η καταδίκη σε θάνατο του Σωκράτη ήταν οδυνηρό χτύπημα ακόμα και για την σκληρή Ξανθίππη. Όταν ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο με την κατηγορία ότι διέφθειρε τους νέους, μπορούμε να φανταστούμε την απόγνωσή της.
Στάθηκε όμως σοφή απέναντι στην διαπόμπευση και χλευασμό του άντρα της, σωστή μητέρα στα παιδιά της, δυναμική και δυνατή. Ήξερε ότι δεν είχε να κάνει μ’ έναν εύκολο σύζυγο.
Ο επίλογος της αφήγησης είναι ένας επιμνημόσυνος λόγος της Ξανθίππης για τον Σωκράτη, όπου εκφράζει μαζί με την αγανάκτησή της για τον άδικο θάνατό του, τον θαυμασμό της και την αγάπη της για κείνον και μεταδίδει το βάθος της σοφίας, του Σωκράτη, σε λίγες εντυπωσιακές κουβέντες.
Η αδικημένη Ξανθίππη, που διασύρθηκε τ’ όνομά της όσο καμιά άλλη γυναίκα στους αιώνες, παραμένει σαν μια γυναίκα που «άντεξε ως και τον Σωκράτη».
Θέλω να ευχαριστήσω την αγαπητή συνάδελφο και φίλη Μαίρη Ιγγλέση, δημιουργό της Ελεύθερης Έκφρασης - μέσα από την οποία κατευθύνει τη συνείδηση στη διακονία της τέχνης - που αγκάλιασε το έργο αυτό, κατανοώντας ότι η διείσδυση στον «χρυσό αιώνα του Περικλή» και στη φιλοσοφία του Σωκράτη, αποτελεί πολύτιμη προσφορά στον σύγχρονο άνθρωπο και θεατή.
Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τον καθηγητή κ. Κώστα Μπέη για την ευγενική προσφορά του, των κινηματογραφημένων πλάνων, από το έργο του «Ωρα απιέναι», που παίχτηκε στο Ηρώδειο, με τον Λυκούργο Καλλέργη, στο ρόλο του Σωκράτη. Και πρωτίστως να ευχαριστήσω τον δικό μου Σωκράτη, τον Λυκούργο, που μου έδωσε την ευκαιρία να πορευτώ μαζί του στη ζωή, σαν σύγχρονη Ξανθίππη.
Η σκηνοθεσία του έργου έχει γίνει από την κ. Μαίρη Ιγγλέση, θεατρολογική υποστήριξη από την θεατρολόγο καθηγήτρια κ. Καλλιόπη Ξυπνητού, σκηνικά, κοστούμια Πένυ Αμπλά και μουσική επιμέλεια - μοναδική θα έλεγα - από τον κ. Φίλιππο Κουτσαύτη. (Ναι! από τον γνωστό ιατροδικαστή που το όνειρό του ήταν να γίνει μουσικός).
Το σκηνικό όπως φαίνεται στη μία φωτ. είναι ένα μαύρο φόντο, ένα παγκάκι, ένα δέντρο ελιάς και ένα πανί οθόνης για προβολές, τίποτα άλλο.

Σημείωση: Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Λυκούργου Καλλέργη «Ξανθίππη η γυναίκα του Σωκράτη» του Γιώργου Α. Χριστοδούλου. Ενας συζυγικός... μονόλογος όπως μόνο μια γυναίκα ξέρει να τα λέει. Η Τζένη Καλλέργη μιλά ΕΔΩ στο kokkino.gr ακούστε την.