Πολίτης - Οπλίτης: Ιστορικός αναχρονισμός ή επίκαιρη αναγκαιότητα;

Στην Ελλάδα, των ύστερων Αρχαϊκών και Κλασσικών χρόνων, οπότε και ετέθησαν οι βάσεις για την εξέλιξη του Δυτικού Πολιτισμού, , το άτομο συνειδητοποίησε, για πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά, πως δεν ήταν απλώς υπήκοος. Κατέστη μία αυθύπαρκτη οντότητα, με δικαιώματα, υποχρεώσεις, λόγο και συμβολή στην εξουσία του Κράτους. Κατέστη Πολίτης.

Οι πολίτες λοιπόν, συστατικά και αναπόσπαστα μέλη της Πολιτείας, ανέλαβαν την άμυνα αυτής, και την διατήρηση της Ελευθερίας. Και δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί, ότι η έννοια του Πολίτη-Οπλίτη, υπήρξε συμφυής της Δημοκρατίας και της Πολιτικής, εν γένει, Ελευθερίας.
Η σύγχρονη Ελληνική κοινωνία, βιώνει πλέον τις συνέπειες μίας πολυετούς Κρίσης, όχι μόνον οικονομικής, αλλά και βαθύτατα αξιακής και κοινωνικής, η οποία δεν θα μπορούσε να μην επηρεάσει και την αντίληψη σημαντικής μερίδας των συμπολιτών μας περί Εθνικής Αμύνης.
Κι όλα αυτά την στιγμή που ακριβώς αιτία αυτής της Κρίσης, η Πατρίδα μας, κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ, όχι μόνον σε επίπεδο εδαφικής ακεραιότητας, αλλά ακόμη και σε επίπεδο εθνικής επιβίωσης.
Οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν έκτακτες-και έξυπνες-, λύσεις. Ίσως για πρώτη φορά στην μεταπολιτευτική Ιστορία του, το Κράτος μας οφείλει να λειτουργήσει ευέλικτα και έξυπνα, εκμεταλλευόμενο στο έπακρο τους πόρους του, προκειμένου να επιβιώσει αλλά και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της Εθνικής Άμυνας.
Παρά την οικονομική ασφυξία, παρουσιάζεται μία πρώτης τάξεως ευκαιρία, για την αναδιοργάνωση και αναζωογόνηση του Στρατεύματος, διά της ουσιαστικής-και όχι μόνον τυπικής- εντάξεως στους σχεδιασμούς του, των Εθελοντών Εφέδρων.
Είναι, εξάλλου, κοινό μυστικό ότι επί της ουσίας δεν υφίσταται η έννοια της Εφεδρείας για τον Ελληνικό Στρατό, όχι τουλάχιστον κατά τρόπο επιχειρησιακά αξιόπιστο, αφού οι μετεκπαιδεύσεις της, κατά τον Στρατό, Εφεδρείας περιορίζονται σε σημαντικό βαθμό σε ενημερωτικές επισκέψεις, και όχι σε ουσιαστικά εκπαιδευτικά αντικείμενα.
Η σύγχρονη πραγματικότητα, δείχνει με γλαφυρό τρόπο, ότι έτερα Κράτη[1], κάποια εκ των οποίων αντιμετωπίζουν, ενδεχομένως, μικρότερες εθνικές απειλές, διατηρούν αξιόμαχο εφεδρικό δυναμικό και επενδύουν σημαντικά στην εκπαίδευση των πολιτών-οπλιτών τους, οι οποίοι σε περίπτωση κρίσεως θα αποτελέσουν την ραχοκοκαλιά των Ενόπλων Δυνάμεών. Εσχάτως δε, κατά τρόπον τραγικό, απεδείχθη πόσο εύκολα μία χώρα, μεταπίπτει από καθεστώς μακαριότητας, σε κατάσταση άγριου πολέμου (Συρία-Ουκρανία).
Μπορεί να ξενίζει τον μέσο συμπολίτη μας, ωστόσο στην συντριπτική πλειοψηφία των Ευρωπαϊκών Χωρών, ο θεσμός του Εθελοντή Εφέδρου είναι βαθύτατα παγιωμένος. Πολίτες με πλήρη επαγγελματική, κοινωνική και οικογενειακή ζωή, διαθέτουν τον ελεύθερο προσωπικό τους χρόνο εκπαιδευόμενοι και ασκούμενοι, σε πλήρη συνεργασία με τις Ένοπλες Δυνάμεις των Χωρών τους.
Στην Πατρίδα μας, το κίνημα της Ενεργού Εθελοντικής Εφεδρείας, είναι υπαρκτό και διαρκώς αναπτυσσόμενο, εκφράζεται δε κυρίως μέσω της Εθνοφυλακής και, όπου αυτή δεν υφίσταται, των Σωματείων Εφέδρων. Εκατοντάδες συμπολίτες μας, ΕΠΙΛΕΓΟΥΝ να θυσιάζουν ελεύθερο χρόνο και χρήμα, προκειμένου να αποτελούν μία ικανή δεξαμενή δυναμικού στη διάθεση της Πολιτείας όποτε τούτο κριθεί αναγκαίο.
Εξάλλου, η συμβολή των Εφέδρων σε ζητήματα Πολιτικής Προστασίας (πυρκαϊές κλπ) είναι ήδη σημαντική, συμβάλλοντας καθοριστικά στις προσπάθειες των αρμοδίων Κρατικών Φορέων.
Αντίστοιχη συμβολή θα μπορούσε να υπάρξει και στις Ένοπλες Δυνάμεις, οι σχέσεις των οποίων με την Εφεδρεία περιορίζονται, πέραν της αναιμικής θητείας, στις, εν πολλοίς, στερούμενες ουσιαστικού αντικειμένου και αξίας, κλήσεις για μετεκπαίδευση.
Προτείνεται εν ολίγοις η ουσιαστική και πλήρως οργανική, εθελοντική ένταξη Εφέδρων στο Στράτευμα, διά της δημιουργίας Εθνοφυλακής όχι μόνον στα Σύνορα, αλλά σε κάθε περιφέρεια της Πατρίδας.
Ενταγμένοι σε αυτό τον οργανισμό, οι Έφεδροι, υπό την καθοδήγηση στελεχών, θα έχουν τη δυνατότητα να εκπαιδεύονται ουσιαστικά, και αμιγώς επιχειρησιακά, υπό τις διαταγές των φυσικών ηγητόρων τους, αναπτύσσοντας δεσμούς με τους ανθρώπους με τους οποίους, εάν η περίσταση το απαιτήσει, θα λειτουργήσουν μαζί. Για τους γνώστες, εξάλλου, των στρατιωτικών ζητημάτων, οι στενοί δεσμοί και η οικειότητα, μεταξύ των μελών μίας Μονάδος, συμβάλλουν τα μέγιστα στο ηθικό και, ακολούθως, στην αποτελεσματικότητά της.
Η προσεκτική δε μελέτη αντίστοιχων συστημάτων σε έτερες Ευρωπαϊκές Χώρες, καταδεικνύει όχι μόνον ότι οι επιχειρησιακές δυνατότητες των εκεί ενόπλων δυνάμεων εκτοξεύθηκαν, αλλά και εξορθολογισμό των αμυντικών δαπανών.
Περαιτέρω, ο προσεκτικός σχεδιασμός μίας τέτοιας εξέλιξης θα μπορούσε να παράσχει πολλαπλά μεσοπρόθεσμα οφέλη, όχι μόνον στις Ένοπλες Δυνάμεις αλλά και στην ασθμαίνουσα εγχώρια αμυντική βιομηχανία, στις κατά τόπους οικονομίες αλλά και στην αναζωογόνηση του πολιτικού αισθητηρίου των Ελλήνων.
Δυστυχώς η σχέση της πλειονότητας των συμπολιτών μας με την Ελληνική Πολιτεία είναι περιώνυμα κακή, με ευθύνη αμφοτέρων. Οι εξελίξεις ωστόσο τρέχουν και το Κράτος οφείλει να ανταπεξέλθει. Σε αυτήν την προσπάθεια, και έως ότου, αν ποτέ, καταφέρει να κερδίσει εκ νέου την εμπιστοσύνη των νυν υπηκόων του, μονόδρομος είναι η αξιοποίηση της ανιδιοτέλειας, του φιλοτίμου και του εθελοντισμού μερίδας του πληθυσμού.
Η ρεαλιστική προσέγγιση, είναι ότι ο θεσμός της υποχρεωτικής θητείας, αποτυγχάνει καθημερινά, όχι μόνον επιχειρησιακώς, αλλά και ως εργαλείο πολιτειοκοινωνικής διαπαιδαγώγησης. Λειτουργεί αναχρονιστικά και απευθύνεται ούτως ή άλλως σε «Πολίτες» απογοητευμένους και, εν πολλοίς, αδιάφορους.
Λείπει το ηθικό, λείπει η διάσταση της προσφοράς στην Άμυνα της Πολιτείας, λείπουν δηλαδή τόσο οι Οπλίτες, όσο και οι Πολίτες. Οφείλει η Πολιτεία να στηριχθεί (και) σε όσους δεν έχουν απωλέσει αμφότερες τις ιδιότητες.

Αντώνιος Χ. Μαμμής
Δικηγόρος Αθηνών


[1] Εξαιρετικά σχετικά παραδείγματα το Ισραήλ, η Ελβετία (όπου οι Έφεδροι διατηρούν τον ατομικό οπλισμό στην οικεία τους), η Κύπρος (ομοίως), η Φινλανδία (ομοίως), η Σλοβακία οι λεγόμενες Βαλτικές Χώρες κλπ.