Ευρωπαϊκή ημέρα ευαισθητοποίησης στο θέμα των αντιβιοτικών 2013

Έρευνα που δημοσιεύτηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει μείωση της χρήσης αντιβιοτικών σε ανθρώπους από το 2009 και μετά, καθώς και μεγαλύτερη συνειδητοποίηση από το κοινό ότι τα αντιβιοτικά δεν σκοτώνουν τους ιούς.
Ωστόσο, αυτή η θετική είδηση επισκιάζεται από δεδομένα που δημοσιεύτηκαν παράλληλα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ΕΚΠΕΝ), τα οποία παρουσιάζουν εμφανή αύξηση στην Ευρώπη πολυανθεκτικών αρνητικών κατά Gram βακτηρίων, τα οποία είναι ανθεκτικά στην καρβαπενέμη – αντιβιοτικό τελευταίας γενιάς που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία λοιμώξεων που συνδέονται με την υγειονομική περίθαλψη. Η Επιτροπή, κατά συνέπεια, εντείνει τον αγώνα κατά της μικροβιακής αντοχής (ΜΑ) μέσω της χρηματοδότησης 15 νέων ερευνητικών έργων (MEMO/13/996) και της έκδοσης εναρμονισμένων κανόνων για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη ΜΑ σε σχέση με ζώα και τρόφιμα (MEMO/13/994). Ο ευρωπαίος επίτροπος, αρμόδιος για θέματα υγείας, κ. Tonio Borg δήλωσε: «Με ανησυχεί βαθιά το γεγονός ότι τα αντιβιοτικά, τα οποία μας επέτρεψαν κατά το παρελθόν να αντιμετωπίσουμε θανατηφόρες τότε βακτηριδιακές λοιμώξεις και να σώσουμε πολλές ζωές, καθίστανται σήμερα όλο και λιγότερο αποτελεσματικά. Θέλω να τονίσω με έμφαση πόσο σοβαρά αντιμετωπίζει η Επιτροπή την πρόκληση που θέτει η μικροβιακή αντοχή. Η Επιτροπή παραμένει απόλυτα προσηλωμένη στην εφαρμογή του σχεδίου δράσης της για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα με συντονισμένο τρόπο».
Η ευρωπαία επίτροπος, αρμόδια για θέματα έρευνας και καινοτομίας, κ. Máire Geoghegan-Quinn δήλωσε: «Η έρευνα και η καινοτομία έχουν καθοριστική σημασία, αν θέλουμε να αναστρέψουμε την κατάσταση όσον αφορά την καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής. Τα νέα αυτά ερευνητικά προγράμματα θα συμβάλουν στο εξαιρετικό έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και θεραπειών. Είμαι ιδιαίτερα ικανοποιημένη από το γεγονός ότι στα σχέδια αυτά συμπράττουν τόσες πολλές μικρές επιχειρήσεις – κάτι που θέλω να δω να συμβαίνει σε όλο το φάσμα του νέου ερευνητικού προγράμματος της ΕΕ, του «Ορίζοντα 2020».».

Σχέδιο δράσης: Περιγραφή της κατάστασης

Το σχέδιο δράσης της Επιτροπής που ανακοινώθηκε τον Νοέμβριο του 2011[2] για την πρόληψη της περαιτέρω εξάπλωσης της μικροβιακής αντοχής αναφέρει επτά βασικούς τομείς στους οποίους είναι πιο απαραίτητη η λήψη μέτρων: 1) εξασφάλιση της ενδεδειγμένης χρήσης των αντιμικροβιακών ουσιών σε ανθρώπους και ζώα· 2) πρόληψη των μικροβιακών λοιμώξεων και της διάδοσής τους· 3) ανάπτυξη νέων αποτελεσματικών αντιμικροβιακών ουσιών ή εναλλακτικών φαρμάκων για θεραπεία· 4) συνεργασία με διεθνείς εταίρους για τον περιορισμό των κινδύνων της ΜΑ· 5) βελτίωση της παρακολούθησης και της επιτήρησης στον τομέα της ιατρικής και της κτηνιατρικής· 6) έρευνα και καινοτομία· 7) επικοινωνία, εκπαίδευση και κατάρτιση. Δύο χρόνια μετά την έναρξη του πενταετούς προγράμματος, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στους περισσότερους τομείς και ιδίως στους εξής:
Έρευνα και Καινοτομία: Η ΕΕ έχει επενδύσει περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ σε έρευνα που έχει σχέση με τη ΜΑ, μεταξύ άλλων, μέσω της πρωτοβουλίας για τα καινοτόμα φάρμακα (ΠΚΦ). Σήμερα η Επιτροπή ανακοινώνει τη δρομολόγηση 15 νέων ερευνητικών έργων συνολικής χρηματοδοτικής συνεισφοράς της ΕΕ ύψους 91 εκατομμυρίων ευρώ. Τα έργα, στα οποία συμμετέχουν περίπου 44 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και πανεπιστήμια και άλλοι ερευνητικοί οργανισμοί, θα αναπτύξουν νέες αντιμικροβιακές ουσίες ή εναλλακτικά φάρμακα, όπως βακτηριοφάγους και εμβόλια. Θα έχουν επίσης ως αντικείμενο την αντοχή στα αντιβιοτικά στο πλαίσιο της τροφικής αλυσίδας και θα διερευνήσουν νανοτεχνολογίες που θα μπορούσαν να παραγάγουν αντιμικροβιακά φάρμακα.
Βελτίωση της παρακολούθησης και της επιτήρησης: Ιδιαίτερη προσπάθεια έχει καταβληθεί για την ενίσχυση και την ενοποίηση των συστημάτων επιτήρησης για την κατανάλωση αντιμικροβιακών και για τη μικροβιακή αντοχή στον κτηνιατρικό τομέα. Απόφαση της Επιτροπής, που δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα, ορίζει κανόνες για την εναρμονισμένη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη ΜΑ στα ζώα και τα τρόφιμα. Αυτό είναι σημαντικό για τη συγκρισιμότητα των δεδομένων μεταξύ των κρατών μελών, τόσο στον τομέα της ιατρικής όσο και της κτηνιατρικής, και για την αξιολόγηση των μέτρων έχουν ληφθεί.
Ενδεδειγμένη χρήση των αντιβιοτικών στον άνθρωπο και στα ζώα: Διάφορα έργα που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του προγράμματος για την υγεία καλύπτoυν, παραδείγματος χάριν, την κακή χρήση των αντιμικροβιακών ουσιών στην ιατρική, την ευαισθητοποίηση των ενδιαφερομένων μερών –γιατρών, γεωργών, φαρμακοποιών και ασθενών — και τις πωλήσεις αντιμικροβιακών ουσιών χωρίς συνταγή. Επιπλέον, η Επιτροπή βρίσκεται στην τελευταία φάση της αναθεώρησης των νομικών μέσων για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές, που θα καλύψει τη ΜΑ σε αυτούς τους τομείς.
Πρόληψη των μικροβιακών λοιμώξεων και της εξάπλωσής τους: Φέτος τον Μάιο, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση για έναν ενιαίο, γενικό νόμο για την υγεία των ζώων ο οποίος επικεντρώνεται στην πρόληψη των νόσων, η οποία θα μπορούσε να μειώσει την ανάγκη για αντιβιοτικά. Όσον αφορά την ανθρώπινη υγεία, τρέχοντα έργα και δράσεις που συγχρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα για την υγεία υποστηρίζουν την εφαρμογή της σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με την ασφάλεια των ασθενών, συμπεριλαμβανομένων των λοιμώξεων που συνδέονται με την υγειονομική περίθαλψη.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τη μικροβιακή αντοχή (ΜΑ).

Ιστορικό

Οι αντιμικροβιακές ουσίες περιλαμβάνουν τα αντιβιοτικά, που είναι φάρμακα βασικής σημασίας για τον άνθρωπο και τα ζώα, αλλά μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως απολυμαντικά, αντισηπτικά και άλλα προϊόντα υγιεινής. Χάρη στη χρήση τους, έχει περιοριστεί αισθητά η απειλή των λοιμωδών νοσημάτων. Τα αντιβιοτικά συνιστούν απαραίτητο εργαλείο της ιατρικής και χρησιμοποιούνται σε ιατρικές διαδικασίες, όπως η μεταμόσχευση και η χημειοθεραπεία.
Ωστόσο, με την πάροδο των χρόνων, τα βακτήρια απέκτησαν αντοχή στα αντιβιοτικά. Η αντοχή αυτή εκδηλώθηκε με νοσοκομειακές λοιμώξεις, λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος, μηνιγγίτιδες, διαρροϊκά νοσήματα και σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις. Τα ανθεκτικά βακτήρια μπορούν να μεταδοθούν από τα ζώα στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας ή με άμεση επαφή.
Από τη δεκαετία του 1990, όταν η μικροβιακή αντοχή αναγνωρίστηκε ως σοβαρή απειλή κατά της δημόσιας υγείας, η Επιτροπή δρομολόγησε διάφορες πρωτοβουλίες και δράσεις σε διάφορους τομείς, συγκεκριμένα, στους τομείς της ιατρικής και της κτηνιατρικής, των τροφίμων και των ζωοτροφών και της επιστημονικής έρευνας. Το σχέδιο δράσης του 2011 είναι το τελευταίο μιας σειράς μέτρων που έχουν ληφθεί από την Επιτροπή για την αντιμετώπιση της μικροβιακής αντοχής.