Ο ΛΟΓΟΣ Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ…

Γράφει ο Ποταίνιος

Από καιρού εις καιρόν και από προσώπου εις πρόσωπον «ανακαλύπτεται» το ΄΄χωλόν΄΄ της Παιδείας ημών και εντοπίζεται επακριβώς … στη διδασκαλία ή μη των παλαιοτέρων μορφών του ελληνικού λόγου. Αν και «πάνσοφον τό πλῆθος ἀδύνατον εἶναι», εντούτοις οι πάντες είναι επαΐοντες, ειδήμονες, ειδικοί επιστήμονες και, εν τέλει, παντογνώστες. Φευ! 

Έτσι, κάποιοι αμφισβητούν την τυχόν αποφέρουσα σοφία αρχαίων ή μεσαιωνικών κειμένων, ένιοι αμφισβητούν τον έλλογο λόγο τον μεσαιωνικό ή τον αρχαιοελληνικό, ορισμένοι ενίστανται προ της διδασκαλίας των λόγων τούτων στους Ελληνόπαιδες (και στους αλλοδαπούς, βεβαίως, παίδες που επιλέγουν τη μόρφωση την ελληνική). Και το ζήτημα, εν μειδιάματι, θέτουν «ποσοτικό (;!)» ή «χρονικό (;!)» ή «…». Ήτοι, πόσες ώρες θα διδάσκονται την Αρχαιοελληνική οι μαθησιακά πληροφορούμενοι, σε ποιο στάδιο της εξάχρονης Μέσης Παιδείας, σε ποίον τύπο παιδεύσεως κ.ά.τ. Επίσης κάποιοι, που αναμφιλόγως δέχονται τον αποφερόμενο οικουμενικό ανθρωπιστικό χαρακτήρα αρχαίων/μεσαιωνικών κειμένων, προκρίνουν τη διδασκαλία των έργων τούτων στη γλώσσα την κοινή και εύληπτη από τον πρόσηβο. Ευάριθμοι, εν τω μεταξύ, υψώνουν την παντιέρα του εξοβελισμού των πάντων από την παίδευση των παίδων, προκρίνοντες το … μηδέν. Πάντως, άπασες οι γνώμες, θέσεις και απόψεις είναι σεβαστές είτε κάποιος συμφωνεί είτε διαφωνεί.
Στη «σύρραξη», λοιπόν, προγονοπλήκτων και αρχαιομάχων, αρχαιολατρών και προγονοκαυστών, αρχαιοπολεμίων και προγονοδούλων ο Ποταίνιος υπερκεράζει πάντες και ίσταται μακράν και δη καταντικρύ τους. Πειραματίζεται με τον λόγο τον ελληνικό και μόνον με αυτόν, και αποπειράται να συνθέσει στην αρχαία του μορφή κείμενο απτόμενο, κατά το σημαίνον, ενός αττικίζοντος λόγου και κατά το περιεχόμενο παλαιού και συγχρόνου ενδιαφέροντος. Επαφίεται στην κρίση του δέκτη και αποτιμητή του λόγου τούτου, του αναγνώστη και, κατ΄ ακολουθίαν, γνώστη πλέον ότι διά λόγου ευστόχου τε και ακριβούς και οι πλέον λεπτές σημασιακές χροιές αποδίδονται. Και έστω ως παίγνιο ας το δουν οι πολλοί και ας προσπαθήσουν να το νοήσουν, όπερ είναι απολύτως βέβαιο.

H Κωπαΐδα

Ἡ τήμερον τῆς Κωπαΐδος μεγάλη τε καὶ εὔφορος πεδιὰς ἄλλοτε ἡ μεγίστη ἦν τῶν ἐν Ἑλλάδι λιμνῶν. Ἐκείνην δὲ Ὅμηρος ὁ ποιητὴς Κηφισίδα λίμνην ὠνόμαζεν. Εἰς τὴν Κωπαΐδα λίμνην ἐξέβαλλον τὸ πάλαι ποταμοί, ῥύακες καὶ χειμάρροι. Οἱ ῥύακες δὲ καὶ χειμάρροι ἐκεῖνοι χειμῶνος κατέβαινον ἐξ Ἑλικῶνος καὶ ἄλλων ὀρέων εἰς τὴν λίμνην. Ἦν ὅμως ἐν ἐκείνῃ ἔκπαλαι ὕδατα λιμνώδη˙ διόπερ ἐμφερὴς ἑλώδει λειμῶνι ἦν. Ἀναγκαία οὖν ἦν τοῖς προγενέσιν Ἕλλησι μάλιστα δὲ τοῖς Βοιωτοῖς, ἡ τῆς λίμνης ξήρανσις. Καὶ ἀνευρίσκομεν τήμερον περὶ τὴν Κωπαΐδα πεδιάδα καὶ πρὸς τῇ λίμνῃ Ὑλίκῃ καὶ περὶ τὴν λοιπὴν Βοιωτικὴν γῆν καὶ τὴν γῆν τῶν Θετταλῶν οὐ μόνον σήραγγας καὶ ὀρύγματα, ἀλλὰ καὶ δυώρυχας καὶ πλῆθος φρεάτων. Οὐ μὴν ἀλλ’ ἄχρι τῶν ἐσχάτων αἰώνων Κωπαΐς νοσώδης τόπος ἦν. Ἀναγκαία οὖν ἦν τοῖς νεωτέροις Ἕλλησι μάλιστα δὲ τοῖς ἀκτήμοσι Βοιωτοῖς, ἡ τῆς λίμνης ξήρανσις.

Ἡ μετὰ τὴν παλιγγενεσίαν τῆς τῶν Ἑλλήνων πατρίδος κυβέρνησις τῆς πολιτείας ἀγαθή ἐστι˙ μέριμναν δ’ ἔχει Πολιτεία τῆς τοῦ βαλτώδους λειμῶνος ξηράνσεως. Ἐν ἔτεσι τοίνυν σωτηρίοις χιλιοστῷ καὶ ὀκτακοσιοστῷ καὶ ὀγδοηκοστῷ μὲν καὶ χιλιοστῷ καὶ ὀκτακοσιοστῷ καὶ ὀγδοηκοστῷ καὶ ἑβδόμῳ δὲ ἐξ Ἑσπερίας εἰδήμονες τοῦ τῶν ξηράνσεων ἔργου τὸ ἔργον ἀναλαμβάνουσι. Καὶ μὴν ἐκεῖνοι οὐ καιρίως τὸ ἔργον ἀποπεραίνουσι. Καὶ ἡ λίμνη οὐχ ἑλώδης τόπος ἐστὶν ἐν ἔτει σωτηρίῳ χιλιοστῷ καὶ ἐνακοσιοστῷ καὶ τριακοστῷ καὶ πρώτῳ.

Ἐγένετο οὖν Κωπαΐς μεγάλη τε καὶ εὔφορος πεδιὰς καὶ τούτου ἕνεκεν περὶ τὰς πεντακισχιλίας οἰκίας ἐργάσιμοί εἰσι καὶ δαψιλῆ τὰ ἀγαθὰ ἔχουσιν˙ οἱ δ’ ἄλλοι Ἕλληνες μάκαρας ταύτας ὀνομάζουσιν. Ἐκφέρει δὴ ἡ νέα χώρα καὶ ὄσπρια καὶ βάμβακα καὶ ἑκατοντάδας χιλιάδας μεδίμνων σίτου˙ τρέφει δὲ χιλιάδας κτηνῶν. Καὶ αἰπόλοι ἐν τῇ Κωπαΐδος γῇ αἶγας βόσκουσι καὶ ποιμένες πρόβατα, βουκόλοι δὲ βοῦς καὶ ὀρνιθοτρόφοι θηλείας Ἰνδικὰς ὄρνιθας˙ γέμει δὲ ἡ χώρα αἰγώνων, ἀρνώνων, βουστάδων καὶ ὀρνιθώνων. Τοιγάρτοι ἀργύρια αἱ οἰκίαι ἔχουσι καὶ οἱ γονεῖς κρέᾳ καὶ γάλακτι τοὺς υἱοὺς καὶ τὰς θυγατέρας τρέφουσιν. Οἱ ἄνδρες καὶ αἱ γυναῖκες, οἱ παῖδες καὶ αἱ κόραι, οἱ γέροντες καὶ αἱ γρᾶες εὐδαίμονές εἰσιν.
Ὠφελεῖται δὲ δῆτα ἀπὸ τῆς θεραπείας τῆς Κωπαΐδος χώρας ἡ τῶν δημοσίων ταμιεία.